Ніва № 17 (2346), 29 красавіка 2001 г.
У ваенным БеластокуАлена АНІШЭЎСКАЯБеларускі камітэтНа другі дзень раніцай зноў зайшоў дзядзька Васіль, прыцягнуў пазычаныя санкі, да якіх быў прывязаны мяшок і сказаў мне: „Ну, збірайся, пойдзем шукаць Беларускі камітэт, ён па вуліцы Кіеўскай, недалёка царквы. Трэба ісці дзесь за яўрэйскія могілкі”. Камітэт знайшлі мы даволі хутка. Шэры мураваны будынак, побач брама, а за ёю вялікі падворак. Былі там людзі з санкамі (выпаў першы снег) або з вазкамі. Па двары круціўся мужчына, падыходзіў да людзей, заглядаў у іхнія паперы, запісваў нешта і выдаваў па мяшку торфу і крыху дроў. Калі падышла наша чарга, мужчына пагядзеў наш ордэр на пасяленне (у ім быў адрас і прозвішча). Дзядзька, гутарачы з гэтым важным чалавекам, выбіраў дровы, а я разглядалася па падворку. Раптам бачу як у браму ўваходзяць двое апранутых па-гарадскому мужчын: адзін высокі, другі ніжэйшы, чарнявы з круглым тварам. Здаўся ён мне дабрадушным чалавекам. Ужо ўвайшлі ў дзверы, калі той ніжэйшы адвярнуўся, глянуў на мяне і затрымаўся. Я не ведала як сябе павесці. Гвалтоўна адвярнулася і падышла да сваіх санак. — Дзяўчынка, гэта твае санкі? А як жа ты іх павязеш? — Мы з дзядзькам разам павязем, — адказала я. І пачалася размова. Пытаў ён скуль мы прыехалі, калі, хто мае бацькі. Я сказала, што паходжу з Белавежы, што ўжо раней нас вывозілі, а цяпер ужо трэці раз прывезлі ў Беласток. Ён мяне запрашаў прыходзіць у Камітэт. Спытаў ці дасталі ўжо карткі на прадукты. Сказаў, што ў іх працуе хор і балетная група, запытаў, ці не хацела б я ў чым-небудзь удзельнічаць. Я сказала, што неўзабаве прыйду, але мушу параіцца з мамай. Прапановы былі для мяне нечаканымі, дзіўнымі і я не ведала як да іх паставіцца. Некалькі дзён пазней я адважылася пайсці ў Камітэт. Увайшла ў дзверы і апынулася ў даволі абшырнай прыёмнай, у якой круцілася шмат людзей. Хтось сходзіў з лесвіцы, хтось ішоў наверх. Я стаяла і думала: як мне сустрэцца з тым знаёмым панам? Нехта спытаў: „Да каго ты?” Я, не задумоўваючыся, адказала: „Да старшыні”. „Ён у сваім пакоі, ідзі наверх”, — сказалі. Увайшла я ў пакой і адразу пазнала знаёмага старшыню. Прывіталася: „Здравствуйте”, пачула: „Вітаю, добры дзень”. Размова пачалася ад пытанняў: як пасяліліся, ці дасталі ўжо накіраванне на працу, ці люблю чытаць, што я чытала па-беларуску. Даведалася, што ў Беластоку выдаецца беларуская газета „Новая дарога”, атрымала некалькі экземпляраў. У размове старшыня пачаў звяртацца да мяне на „вы”. Мяне гэта збянтэжыла. Мне было 15 гадоў і я выглядала яшчэ па-дзіцячы. Я зразумела, што гэты чалавек вельмі сардэчны і добры. Адным словам, культурны, падумалася мне. І так вось пазнаёмілася я з Хведарам Ільяшэвічам, а пасля і з ягоным паплечнікам Уладзімірам Тамашчыкам. У Камітэт заглядала я часта, атрымоўвала там газету і брала беларускія кніжкі для чытання. Круцілася там заўсёды шмат людзей, беларускіх дзеячаў, харыстаў ці вывезеных сюды беларускіх сялян. Памятаю, што на Каляды 1942 года атрымалі мы харчовую дапамогу.
|