Ахвяраваныя Святой Грабарцы

Ганна КАНДРАЦЮК

Сярод першых ахвяраваных ідзе Хрысціна Гардзейчык з дачкой Наталькай і сынам Ігарам. У руках, як падыходзіць пілігрымам, крыжы.

— Мае дзеці з Божае ласкі, — расказвае сваю гісторыю Хрысціна, кіраўнічка крамы ў Саколцы.

Наталька і Ігар — пятнаццацігадовыя блізняты. Нарадзіліся нечакана, у шэсць з паловай месяца. Дачушка мела 1,45 кілаграма, хлопчык 1,40 — прытым Ігару ўпісалі „нуль” пунктаў. Зразу, пасля іх нараджэння, Хрысціна Гардзейчык ахрысціла блізнят.

— Хуценька прыдумала ім імёны, — успамінае, — праваслаўныя. Каб у такой Саколцы ўсе ведалі, якой мы веры.

Памятае, як у шпіталі накінуліся на яе кабеты: „Цо я за маці — такія рускія імёны прыдумала!”

Зараз Наталля і Ігар стройныя гімназісты. Добрыя вучні і добрыя дзеці.

— Мы сёмы год разам ідзем на Грабарку. Удзячныя за жыццё, удзячныя за сям’ю.

Адкрыць сэрца ў царкве

У час паломніцтва адкрываюцца ўсе цэрквы. У рэальным і сімвалічным сэнсе. Добры паломнік адчуе намоленасць храма. Запамятае на ўсё жыццё дарагія сабе іконы, аздобныя кнігі, мелодыю званоў.

Каштоўным для мяне адкрыццём стала царква Усячэння Галавы св. Іаана Хрысціцеля ў Шчытах-Дзенцялове. Пабудаваная ў падляшска-уніяцкім стылі ў канцы XVIII стагоддзя. Драўляная, крытая гонтай, звонку памаляваная ў чыста-блакітны колер.

У Шчытоўскай царкве збераглася гісторыя рэгіёна, тут спалучыўся памешчыцкі і сялянскі свет. Іконы разнастайных школ: фламандская, руская, падляшская.

Тут таксама шчодра прымалі пілігрымаў. Частавалі булкамі з яблыкамі, памідорамі, свойскімі пірагамі.

— А, можа, хочаце свянцонай вады напіцца? — падае кубак з вадой мясцовая цётка.

— Ад „Макавея” асталася. Хай і вам папануе, дасць сілу!

Прыпынак — Быстрэ

Пяты дзень паломніцтва. Начлег выпадае ў парафіі Сасіны. Найбольш паломнікаў паедзе ў Быстрэ. Вёска там невялічкая, усяго трыццаць хат, затое — людзі вялікія!

Два разы завёз ужо быстранскі солтыс напоўненую разрадаванымі паломнікамі прычэпу ад трактара. Мяне, як „лепшую паню” (так назвалі ў Мілейчычах) і маіх пілігрымскіх сударожніц Магду і Наталлю Клімук ды іх сваяка Аркадзія з Талькоўшчыны, завозяць машынай.

У Аляксандра Гайко ўжо ад абеду чакаюць паломнікаў.

— Ах, дзетачкі, — вітае нас з парога бабуля Аляксандра, сеніёрка роду, — такія маладыя і так ахвяраваліся. То з тых старон будзеце, што „хадзіці-рабіці” кажуць.

Сакольшчына не чужая сям’і Гайко. Калісь у Ружаным Стоку вучылася дачка бабулі, там выгледзела добрага хлопца, там выйшла замуж.

— У нас у вёсцы ёсць тры гаспадары што то да „уніі” ўвойдуць, — расказвае нам старажылка. — Кароў добра дояць, гаспадараць...

Далей ідзе займальны расказ пра мясцовую парафію і бацюшку. Год ужо будзе, як прыход збудаваў новую плябанію. Сям’я Гайко, хаця і ва „унію” не пойдзе, вылажыла пятнаццаць мільёнаў.

— Бедненькі наш бацюшка, такі маладзенькі, такі нясмелы, — у бабулі мова як жывое срэбра. — Добра яму ў нас, старых многа, то як мухі мруць...

Гаспадары Ірэна і Аляксандр Гайко частуюць нас смачнай вячэрай і мілым прыёмам. Аддаюць нам пакой сына Мірка. Начуем як тыя каралевы — у белай пасцелі, на падушках.

Хоць ты да раны прыкладвай

— Бо і людзі на Падляшшы хоць ты да раны прыкладвай, — захапляецца Янак Гіба з Саколкі. — Усюды вітаюць, усюды госцяць, усюды кормяць.

Пан Янак мае адказную місію, вязе ранцы і багажы паломнікаў. Штороку паломнічае. Сёлета рушыў новай машынай, мікрааўтобус купіў дзень да пілігрымкі, аказія трапілася.

— У вас, — кажу, — прозвішча як у супрасльскага архімандрыта Гаўрыіла?

— Бо і я родам з Вярхлесся, — з гонарам паведамляе Янак Гіба. — З айцом Гаўрыілам у адной школе вучыўся.

— І пад Саколкай людзі — хоць ты да раны прыкладвай! — не астаюся ў даўгу за добрае слова пра падляшукоў. — З крывіцкага роду.

— З якога... з якога? — здзіўляецца мой субяседнік.

— З крывіцкага, — мой даклад выклікае сенсацыю!

— То трэба запамятаць, што я з крывіцкага роду, — паўтарае заінспіраваны пілігрымкавы шафёр.

Усе тут свае

17 жніўня. Апошнія кіламетры перад Грабаркай. У калоне не сціхаюць набожныя напевы. Першы сярод першых — Гарадок. З Гарадка ідзе дваццаць галасістых падлеткаў — усе жыццярадасныя, лёгкія на ногі, адкрытыя на беларускую мову.

— З Саколкай добра ідзецца, усе тут свае, як адна сям’я.

— А мы што — горшыя? — дапамінаюцца ўвагі прыгажуні з Востраўскага прыхода. Дзяўчаты ведаюць усе пілігрымкавыя шэдэўры.

— А я ў семінарыі беларускай мове вучыўся, — хваліцца Томэк Латыш з Меляшкоў.

— То заспявайце „Магутны Божа”, — прашу спадарожнікаў.

Мая прапанова выклікае збянтэжанасць.

— Ведаю толькі версію з альбома „Я нарадзіўся тут”, — кажа Наталля Клімук.

У маладым паломніцтве ідзеш — як на крыллях ляціш. Добра тут і весела. Крылатыя фразы аж кішаць у паветры.

— Мне гэтая пілігрымка якаясь спартовая, — разважае маладая паломніца ў кашульцы „Big Brother”.

— А, афіцыйным спонсарам вытворца вады „Arctiс”, — дадала іншая, у кашульцы з надпісам Jim Morrison. Жарт цалкам цікавы. Бо і процьма вандруючых мае ў руках бутэлечку з вадой гэтай фірмы. У рукі пілігрымаў папала яна дарам, з частунку ў Вульцы-Выганоўскай. Ды і этыкетка на вадзе сугучная. На ёй айcберг і надпіс: Towarzystwo Arctiс krzepi kulture sportowa.

Ёсць і яшчэ адна дэталь. І якраз у апошні дзень, ярка кідаецца ў вочы. Кожны трэці паломнік вядзе за руку сваю паломніцу!

...

На Грабарку заходзім дзень да святкавання. Каб завяршыць як след пілігрымку, неабходна акружыць на каленях царкву. Пасля ўваходзім у храм — сэрца Падляшша. З малітвай у душы і галаве, з прыдарожнымі краявідамі і памяццю пра добрых людзей. Нехта заплача ад стомы і радасці. Дабудзе з глыбіні душы сваю малітву...

— За сябе,

— за родных,

— за прыяцеляў,

— за ворагаў...

— За Сакольскую і Падляшскую зямлю...