Месяц над Богінскай пушчай

Ганна КАНДРАЦЮК

— Б-р-р-р-ы! — перад намі, як пад заказ, разгарнулася боская карціна.

Захад сонца над Богінскім возерам. Неба, і вада спалучаліся ў адно колерам густой чырвані. Чырвоны подых неба і вады азарыў усю прастору.

Непрытомныя ад уражання, бязвольна ўзіраліся ў крывавае сонца, што акцёрска (быццам іграючы) купалася ў доўгім, аколеным змрочным борам, люстры вады.

— Не хапае толькі аленя на фоне сонца! — жартавалі мы, маніякальна пстрыкаючы здымкі.

У Стаўрове, роднай мясціне жывапісца Пётры Сергіевіча, чаравала не толькі магія колеру. Тут таксама іграла слова са словам.

На другі дзень нам, як замежным турыстам, мясцовыя дзядзькі прапанавалі купіць, за 10 долараў, аленевы рогі!

* * *

Свае палаткі ставім непадалёк возера, на панадворку колішняга двара пана Блажэвіча. У хатцы па-суседску заварваем кіпень на гарбату. Гаспадыня, ветлівая бабулька, частуе сліўкамі проста з дрэва.

— А я вас рыбай пачастую, — запаліўся падвыпіўшы дзядзька, сын гаспадыні. — Дзяўчаткам „ухі” харошанькай пакушаць нада!

Дзядзька ўмеў нагнаць апетыт! Яго „уха” ўяўлялася як чарговая рытуальная страва, без якой нельга зразумець стаўроўскі смак.

— Вось і беларуская гасціннасць! — падумалася, калі наш кухар навалок дроў і запаліў вогнішча. „Уха” на нелегальнай рыбе з Богінскага возера. Будзе пра што расказваць знаёмым і сям’і.

Палову вечара мы частаваліся абяцанкай... „што уха будзе”. Праўда, час ад часу рыбная тэма калом ставала ў роце. Наш сабутэльнік адчайна лаяўся на безнадзею і паўсюднае зладзейства, на безграшоўе, урэшце на дамска-мужчынскія клопаты. Асабліва апошняя справа жыва нагадвала карціны з нашага беластоцка-беларускага панадворка.

— Нашым бабам давай толькі грошы і горад!

Пасля, калі дзядзька без слова прапаў са сваімі абяцанкамі, мы адчулі палёгку.

Яшчэ далёка за поўнач, ад возера, разам з імглой, несліся агрэсіўныя пераклічкі рыбаловаў-браканьераў. Наперамен з імі крычаў драч.

* * *

Раніцай зноў нечаканае. Здавалася, што наш час павярнуўся ў дзіцячыя гады Пётры Сергіевіча.

— І што, уначы не памерзлі? — замест прывітання кінула ў наш бок цётка Ванда.

Згодна з традыцыяй, гэта значыць, з расой, кабета жала сярпом сваё жыта. На іншым загоне дзядзька замашыста касіў атаву. Далей, за плеценай агароджай, у нашай бабулі (дзе варылі) стаяў воз з драўлянымі коламі.

— Нам, пенсіянерам, многа не трэба, — Ванда Вялічка, стаўроўская полька, хоча расказаць пра дачку-лістаношку.

Дзяўчына ўжо ад вясны (зараз палова жніўня) зарплаты не атрымоўвае.

— Многа яна зарабляла?

— Многа, у месяц па дзесяць долараў!

Хатні бюджэт цёткі Ванды ратуюць чарніцы з Богінскай пушчы.

— Семдзесят мільёнаў за лета на чарніцах зарабілі! — цётка Ванда ганарыцца працавітасцю дачкі.

— А гэты хлапец, з чорнымі вусікамі, — бабуля зірнула на нашага Вячаслава, — яшчэ не жанаты?

* * *

Пасля рытуальнай кавы ідзем у вёску. Разам з намі маладыя краязнаўцы з Відзаў. Здзіўляюць нас — яны амаль мясцовыя і нічога не ведаюць пра Сергіевіча. Затое цікавіць іх тэма савецкіх партызан на Браслаўшчыне. З другога боку (мова пра хлапцоў) — цікавіць іх наш інтэлігентны падлетак — Цалінка!

Стаўрова цягнецца ўзбоч Богінскага возера за кіламетр. Многія дамы выкупілі ўжо гарадскія дачнікі. Сярод іх шмат „ленінградцаў”, як завуць тут жыхароў расійскага Санкт-Пецярбурга.

Месца, дзе нарадзіўся мастак, зарасло бэзам і пустазеллем. Толькі дзікія мальвы (ці не ад дзеяслова „маляваць”?) разбуяліся і цвітуць тут усё лета. А так — ніякага следу, ніякай табліцы з інфармацыяй. Не пабачылі і легендарнай бярозкі, якую пасадзіў сам Пётра Сергіевіч. Пасля, калі прыязджаў сюды з Вільні, заўсёды наведваў панадворак і сваё дрэва, туліўся да тае бярозкі і плакаў.

— Хата яшчэ за немца згарэла, бярозку зрэзалі, — прыгадвалі стаўраўцы.

Паводле вяскоўцаў — „усё нармальна”.

— То ж... помнік маюць яму паставіць!

Тут мы даведаліся, што помнік стане на пляцы пана Блажэвіча, там, дзе мы начавалі і дзе памерзлі як сабакі.