Міхась Забэйда-Суміцкі

Віктар ШВЕД

У 1965 годзе Міхась Забэйда па запрашэнні ГП БГКТ канцэртаваў на Беласточчыне. Даў ён тут восем канцэртаў: у Міхалове, Гарадку, Бельску-Падляшскім, Саколцы, Гайнаўцы, Мілейчычах і два ў Беластоку.

А вось урывак са справаздачы ў „Ніве” з канцэрта ў Гарадку:

„Цудоўны голас Міхася Забэйды-Суміцкага! Пра яго паэты ўжо складалі вершы. І сапраўды трэба быць паэтам, каб пераказаць у словах бяздонную глыбіню і бязмежны дыяпазон гэтага голасу. Нават тады, калі мастак выконвае песні на незразумелых тут англійскай, нямецкай, італьянскай і чэшскай мовах, голас яго, бы магніт, прыкоўвае ўвагу ўсіх прысутных. Але вось плывуць словы вядомыя ад калыскі. Спявак выконвае беларускія народныя песні і песні беларускіх кампазітараў. У іх адчуваецца неаб’емнае раздолле палёў і лугоў Беларусі, дзе салаўі спаборнічаюць з жаўрукамі, дзе звіняць сялянскія косы, дзе пастушок выводзіць сваю сумную думку, дзе маці пахіляецца над калыскай дзіцяці. За гэтыя песні дораць спевака найбольш гучнымі воплескамі. Яго голас гучыць цяпер як гоман капрызнай ракі, як рэха буры, як песня вяковых лясоў”. („Ніва”, 7.11.1965 г.).

Усё сваё працавітае жыццё Міхась Забэйда-Суміцкі заставаўся верным найпрыгажэйшым летуценням матчынай песні і матчынай беларускай мовы. З беларускай вёскі праз свет пранёс ён беларускія мелодыі, спяваў іх сотні разоў сотням тысяч слухачоў. Быў ён надта сціплым чалавекам, застаўся нязменным, непадкупным найбольшай славе. У сваіх успамінах ён скромна напісаў, што „ўдалося зрабіць так мала, у параўнанні з тым, што хацелася зрабіць”. Далей ва ўспамінах ён сцвярджае, што меў прызнанне чэхаславацкіх улад. Неаднойчы быў ён старшынёю камісіі цэнтральных рэспубліканскіх аглядаў народнай творчасці па сольным спеве. Быў ён членам секцыі канцэртных мастакоў, якая аб’ядноўвала найлепшых артыстаў усёй рэспублікі. За сваю плённую мастацкую працу атрымліваў ён прэміі ад чэшскага музычнага фонду „За майстэрскае выкананне песень сучасных чэхаславацкіх кампазітараў”.

Міхась Забэйда-Суміцкі ўсё жыццё быў чалавекам надта хваравітым. Яго родны брат, Валодзя, дажыў да 22 гадоў і памёр ад сухотаў. Міхась таксама пакутаваў ад захворванняў лёгкіх і вымушаны быў лячыцца. Ён надта баяўся, каб не прастудзіць сваё горла і нават летняй парою абвіваў шыю шалікам.

Спявак напісаў ва ўспамінах: „Мне было і бывае вельмі трудна — але аб гэтым пісаць не буду”. Ён меў пастаянныя нястачы фінансавых сродкаў на сваё ўтрыманне. Каб зарабіць на скромны пражытак, быў рэпетытарам, прымаў дзяцей на прыватныя лекцыі спеваў і ігры на фартэпіяна.

Міхась Забэйда-Суміцкі памёр 21 снежня 1981 года.

Таленавіты беларускі спявак жыве надалей у сэрцах сваіх слухачоў, асабліва тых, якія ведалі яго асабіста.

Ляці мая песня

Чароўных гукаў родных слоў
Стрымаць не змогуць нават межы:
Яна вярнулася ізноў
З далёкай Прагі ў Белавежу.

Дзе толькі велічны, з агнём
Плыў мілагучны голас звонкі,
Заўсёды разам з Міхасём
Спявала родная старонка.

Журчаў празрысты ручаёк,
Аб нечым пушча гаманіла,
Граў на жалейцы пастушок,
Плыў шчэбет птушак лёгкакрылых.

Дык хай далей чулліва так
Старонку родную ўслаўляюць —
Заўсёды малады мастак
І песня, вечна маладая.