Ці наступіць мір ва ўсім свеце?

Радаслаў МАЦІЕВІЧ

Пытанне пра мір ва ўсім свеце гэта глыбока філасофскае і маральнае разважанне, а не проста прагноз. На жаль, цалкам і доўгатэрміновага міру на Зямлі яшчэ не было ніколі ў гісторыі чалавецтва. Канфлікты ўзнікаюць з за розных прычын: палітычных, эканамічных, культурных, рэлігійных і чалавечых амбіцый. Але гэта не значыць, што надзеі няма.

Вось што можа наблізіць мір: адукацыя і крытычнае мысленне — каб людзі разумелі адзін аднаго і пазбягалі варожасці; справядлівыя міжнародныя ўстановы — для вырашэння канфліктаў без вайны; эканамічная роўнасць і супрацоўніцтва — бо галеча і несправядлівасць часта прыводзяць да вайны; культурны дыялог і талерантнасць — каб людзі вучыліся жыць побач, не губляючы сваёй ідэнтычнасці.

Ці наступіць калі-небудзь поўны мір? Магчыма, але толькі калі чалавецтва зменіць спосаб мыслення і навучыцца быць разам без гвалту. Вось некалькі гістарычных прыкладаў адносна працяглых перыядаў міру, а таксама прагнозаў даследчыкаў пра будучыню міру: Pax Romana (27 г. да н.э. — 180 г. н.э.): Рымская імперыя перажывала адносны мір і стабільнасць на працягу амаль 200 гадоў, хаця войны на перыферыі не зніклі цалкам. Pax Mongolica (XIII—XIV ст.): пад уладай Мангольскай імперыі быў гарантаваны бяспечны гандаль і падарожжы па Шаўковым шляху, што прынесла спакой у многія рэгіёны Азіі. Пасляваенны мір у Заходняй Еўропе (пасля 1945 г.): пасля Другой сусветнай вайны краіны Заходняй (...)