Шпацыр па здзічэлым лесе (21)

Ганна КАНДРАЦЮК

Голад, хай яго гром спаліць, дзетанька!

Олі за дзевяноста, часта падводзіць яе памяць. Пакладзе грошы і забывае, дзе ж яны — ці чорт лапаю накрыў, ці можа хто свіснуў. Не адагнацца ад няпрошаных гасцей, лезуць дзвярыма і вокнамі, асабліва ў дзень як пенсію прынясе лістаноша. Бяда, аднаму дажываць...

Кожны раз, калі яна прыйдзе на пасядзенкі, я прыпрашаю паесці гарачага. Ёй не хочацца паліць у печцы, гатаваць стравы. Бывае, сядзіць дзень-два пры адной вадзе:

— Няма работы, — кажа ў сваё апраўданне, — няма і ахвоты есці.

Пасля абеду каторы ўжо раз успамінае галодныя пасляваенныя гады. Летам 1944 года праз вёску пракаціўся фронт, згарэлі будынкі, дабытак, пасевы. Коней, што прыхавалі ў лесе, саветы рэквізавалі для арміі. Асталіся без хлеба, без даху над галавой. Добра, у каго былі сваякі ў непагарэлых вёсках, пайшлі зімаваць да радні. А ў нас нікога няма, то ідзем да Васіля, бо ён нам дзядзькам прыходзіцца. Добра што хоць тры хаты на вёску асталося, то сціснуліся як у бусляніцы, па чатыры-пяць сем’яў пад адным дахам гняздзіліся. Галадалі, выглядалі вясны, крапівы. А як цяпла прычакалі, хлопцы па качыныя яйкі лёталі ажно на балоты пад Даратынку. Прынясуць кошык, то ўжо аб’ядзенне, радасць як на Вялікдзень.

Зімой людзі па вёсках пайшлі, жабравалі, наймаліся за яду да работы.

Голад, хай яго гром спаліць, дзетанька!

* * *

Ніхто не спадзяваўся, што ў час (...)