Бібліятэка Скарыны і кедравы храм: хроніка беларускага культурнага следу на Брытанскіх выспах

Пётр БЕГАСЕВІЧ

Халодным і туманным ранкам красавіка 1946 г. Да прычала ў Тылбры прыстаў саюзніцкі транспартнік «Empire Trooper». У трумах судна вярталіся дадому амаль тысяча зняможаных ветэранаў 2-га Польскага корпуса генерала Андэрса. На фоне шэра-хакі мундзіраў кідалася ў вочы фігура хударлявага дваццацігадовага Аляксандра Бочкі — былога гімназіста з Нясвіжа, валанцёра-капелана пад Монтэ-Касіна. У руках ён ціскаў тры драўляныя скрыні, да краёў запоўненыя пасечанымі царкоўнаславянскімі малітоўнікамі, казаннямі Скарда і рукапіснымі партытурамі знаменнага распеву. Памежны афіцэр доўга вывучаў яго цьмяную складную вайсковую картку і ў графе Nationality паставіў лапідарную пазнаку: Stateless (Belarusian) — без грамадзянства, беларус. Гэты далікатны аркушык, затоены потым у зацыраванай кішэні сутаны, стаў своеасаблівым пашпартам, здольным аб’яднаць два светы: страчаную радзіму за жалезнай заслонай і новую абяцаную зямлю на берагах Тэмзы.

На працягу наступных васьмі дзесяцігоддзяў Бочка, далей вядомы як архімандрыт Аляксандр Надсан, разам з некалькімі тысячамі суайчыннікаў — афіцэрамі, студэнтамі, манахамі, паэтамі, інжынерамі ды фізікамі — унёс у брытанскі культурны краявід адметнае бачанне славянскага праваслаўя, пераплеценае з разнастайным рытмам Лондана.

Дыяспара, якую змясціў бы стадыён «Уэмблі»

Хаця лічбы беларускай (...)