Што мы ведаем?

Міраслаў ГРЫКА

Колькі вучоных можа змясціцца на адным квадратным кіламетры зямнога шара? Статыстычна, вядома. Я сумняваюся, ці знойдзем мы хоць аднаго ў Блэндоўскай пустыні. Ну, хіба што мы сутыкнемся з вар’ятам-батанікам, які шукае паміж дзюнамі рэдкія экзэмпляры веніка шэрага ці жука-лістаеда. Калі казаць коратка: гэта была б статыстычная памылка. Аднак у Антарктыдзе такіх выпадкаў няма. У гэтай, здавалася б, поўнай пустыні мы сустрэнем сотні, калі не тысячы вучоных людзей, асабліва ў перыяд размнажэння птушак і марскіх млекакормячых. У гэты час на ледзяным покрыве з’яўляюцца цэлыя гарадкі даследчыкаў, не толькі арнітолагаў і заолагаў, але і кліматолагаў, гляцыёлагаў і метэаролагаў. Таксама шмат шпіёнаў, якія прадстаўляюць стратэгічныя інтарэсы Кітая, Расіі і ЗША. Дык для раўнавагі возьмем у якасці прыкладу гарады, напрыклад, Варшаву, не кажучы ўжо пра мегаполісы памерам з Шанхай ці Мексіку, дзе колькасць універсітэтаў роўная шчыльнасці напакаваных да краёў слоіка карнішонаў. Ні адзін з гэтых універсітэтаў не можа абысціся без навукоўцаў, магістраў, дактароў і прафесараў. Дык колькі ж іх па статыстыцы на квадратны кіламетр горада? Гэтае пытанне — я ведаю! — абсурд сам па сабе, каб не сказаць глупства. Ёсць толькі адзін правільны адказ: усё больш і больш! Кожны з гэтых навукоўцаў, якія хутка растуць, мае справу з усё больш мікраскапічнай, але не трывіяльнай часткай ведаў. Веды ў цэлым. Але зразумець гэта як такое ўжо немагчыма. (...)