Нарэшце ў канцы

Міраслаў ГРЫКА

Пераніцаваць можна што заўгодна. Як кішэню, вывернутую навыварат. Як закон і справядлівасць. Прыкладаў таму незлічоная колькасць. У Польшчы, Венгрыі, Амерыцы... Правыя палітыкі авалодалі гэтым мастацтвам у дасканаласці. Пасля таго, як страцілі ўладу, яны сталі гарачымі абаронцамі дэмакратыі, якую дашчэнту апаганілі падчас свайго кіравання. Яны, не міргнуўшы вокам, называюць зладзеямі і здраднікамі тых, хто сёння іх справядліва гоніць за ўчыненыя імі здрады і крадзяжы ў невядомых раней у гісторыі польскай дзяржаўнасці маштабах, даказаных шматлікімі следствамі і рэвізіямі. Ці гэта магчыма? Можна, пакуль паняцці права і справядлівасці вывернутыя навыварат. Але можна і наадварот — не адмаўляцца ад сваёй чалавечай годнасці, прызнаваць свае памылкі. Але дзе ж там! Да таго ж у мяне дзіўнае адчуванне, што ўвесь сучасны свет вывернуты навыварат. Здаецца, усё як і раней, толькі наадварот. Гэта не значыць, што ў мінулым усё было лепш — таму што было горш. За выключэннем таго, што сёння, хоць і лепш, чым горш, горш быць не можа. Я не хачу сказаць, што свет зайшоў у тупік, бо гэта платонаўскі міраж. Нішто не так, як здаецца. Што гэта такое, пакажа час. Як звычайна, позна нешта выпраўляць. Аднак я не прадказваю тут разбурэнне свету. Да таго ж у мяне няма да гэтага схільнасці. Тым не менш, я лічу, што чалавечы род, у самагубным маршы лемінгаў, знаходзіцца ўсяго ў адным кроку ад прорвы. Але хто мае сілу спыніць гэтую інертную масу? (...)