Гучны рыкашэт

Міраслаў ГРЫКА

Замах на прэм’ер-міністра Славакіі Роберта Фіца атрымаў гучны рыкашэт у Польшчы. Але не толькі гэта, бо ўвесь дэмакратычны свет адрэагаваў на замах не празмерна асуджана. Палітыкі, якія не жадаюць мець нічога агульнага з дэмакратамі, таксама выказалі ўмеранае абурэнне з гэтай нагоды. І калі так, то пры ўмове, што яны выступяць у ролі казлоў адпушчэння. Відаць, усім нагадаў тэракт у Сараеве, калі стрэлам наёмнага забойцы загінуў эрцгерцаг Фердынанд, спадчыннік аўстра-венгерскага трона. Для мілітарысцкіх прамысловых і банкаўскіх колаў у той час трывожнай эканамічнай стагнацыі і некаторых палітыкаў, радыкалізаваных ваеннай рыторыкай, гэта была лепшая падстава для пачатку вайны. Па сваіх інтарэсах і дробных мэтах гэта здавалася неабходным. Бо яны, мабыць, не здагадваліся, што перыферыйны канфлікт з такой бяздарнай дзяржавай, як тагачасная Сербія, неўзабаве перарасце ў сусветны Армагедон. Смерць Фердынанда выклікала апакаліптычную лавіну дзясяткаў мільёнаў трупаў — салдат, якія яшчэ нядаўна былі цывільнымі, і цывільных, якія паводле закону ліхалецця вайны неўзабаве павінны былі апрануць мундзіры варожых армій. Хоць драма прэм’ер-міністра Фіца не з’яўляецца аргументам таго, што на лёс свету ўплываюць людзі, а не масы, яна стала крыніцай увагі. Хаця б на той момант, калі яго жыццё вісела на валаску. Ці магла яго смерць стаць прычынай вайны? Не глабальнай, а племянной вайны ў Славакіі ўжо так. Шмат гадоў ідуць жорсткія спрэчкі (...)