Інакш і быць не можа

Міраслаў ГРЫКА

У палякаў так ужо ёсць — іх вялікія справы гараць саламяным агнём, але пасыпаюць попелам з іх распаленыя галовы. І цэлыя пакаленні спрачаліся і за грушку, і за пятрушку, ды запозна. Колькі раз абмяркоўвалі нацыянальныя катастрофы? У іх удзельнічала, напэўна, кожнае пакаленне. З гэтага нічога не вынікае, бо прычыны такога стану рэчаў шукаем у выніках. Лагічная памылка! Але хто тут пра логіку? Правільней гэта назваць алагічнасцю, характэрнай для польскай нацыі. Здаецца, што ногі на зямлі, а галава ў аблоках. Такое стаўленне прыводзіць да ўпартага адмаўлення ўсяго. Таксама адмаўлення сапраўдных аўтарытэтаў. Неабавязкова толькі маральных, палітычных або навуковых. Дзяржава таксама павінна быць такім аўтарытэтам, як сапраўднае стварэнне, выкаванае калектыўным дагаворам, інакш вядомым як Канстытуцыя. Прыклад ПіС, які звёў ідэю дзяржавы да ролі слугі ў адносінах да сябе і зрабіў Канстытуцыю пустой абалонкай з маўклівай згоды свайго электарату, паказвае грамадзян у негатыўным святле, як вечна варагуючых адзін з адным, падзеленых на партыі з абмежаванымі магчымасцямі і ненавісныя фракцыі. Гэтая «падзельнасць» сучасных палякаў чэрпае з многіх гістарычных крыніц. Найбольш таксічнай з іх, на мой погляд, з’яўляецца вольна-шляхецкі анархізм і звязаная з ім прыгонная сістэма, якая на многія стагоддзі пазбавіла суб’ектыўнасці пераважную большасць польскага грамадства і, што яшчэ горш, зрабіла яго экстракласавым і (...)