Вялікія загадкі лёсаў

Уладзімір ХІЛЬМАНОВІЧ

Вельмі цяжка зразумець місію кожнага чалавека на гэтай зямлі, нават сваю ўласную часам немагчыма асэнсаваць. Ёсць людзі, якія ўсё жыццё шукаюць свой стрыжань і галоўнае пакліканне, ёсць і тыя, хто выразна ведае свой шлях і ўпэўнена ідзе наканаванай дарогай, нягледзячы на ўсе перашкоды і часта цяжкія выпрабаванні.

На гэтым тыдні спаўняецца 95 гадоў з дня нараджэння Надзеі Дземідовіч, вялікай беларускай патрыёткі, якая, на жаль, малавядомая шырокаму колу людзей. Нарадзілася яна на адным з хутароў Слонімшчыны, выхоўвалася бацькамі па-беларуску насуперак тагачаснай польскай прапагандзе, потым насуперак савецка-расейскай. І праўдападобна ўжо з дзяцінства ведала сваё пакліканне. Увосень 1941 года яна пайшла вучыцца ў Слонімскую беларускую прагімназію, што ўратоўвала ад высылкі на прымусовыя працы ў Нямеччыну. У 1943 годзе далучылася да Саюза беларускай моладзі. Але ўжо ў 1944 годзе адны акупанты змянілі іншых і пачаўся пераслед маладых беларускіх патрыётаў. Як толькі пайшлі арышты, Надзея стала хавацца ў сваякоў у Беларусі, а потым нават па дакументах сястры з’ехала ў Казахстан, дзе працавала пад чужым прозвішчам. Але ў верасні 1949 года савецкія спецслужбы ўсё ж раскрылі і арыштавалі маладую дзяўчыну. Допыты і катаванні цягнуліся доўгія чатыры месяцы. Потым Дземідовіч перавезлі ў Баранавічы і засудзілі да 25 гадоў савецкага канцлагера. Зняволенне яна адбывала ў розных лагерах, удзельнічала ў Кенгірскім (...)