Гарэлачка

Агата АРЛЯНСКАЯ

Першых кропляў яшчэ не даецца праглынуць. Прадукт неабходна перагнаць яшчэ раз. У краіне ёсць рэгіёны, дзе пра гэта ведаюць літаральна ўсе — самагонку гоняць тут стагоддзямі. Хаця самагонаварэнне ўжо даўно забароненае, народ ніколі гэтым не пераймаўся. Гналі і гоняць — гэтак жа, як і іх бацькі, дзяды і прадзеды. І, напэўна, будуць гэта рабіць і ў будучыні. Нават выкарыстоўваючы для гэтага даволі грубую хатнюю тэхналогію, якая моцна не змянілася дзесяцігоддзямі.

Спіртзаводы на польскіх землях квітнелі на мяжы ХVІІІ і ХІХ стагоддзяў, і многія атрымалі ад гэтай практыкі велізарныя багацці. Народ быў тады такі распіты, што без выпіўкі многія не ўяўлялі свайго жыцця, а вытворчасць танных «працэнтаў» з бульбы не паспявала за патрэбамі. Сяляне за сваю працу жадалі не грошай, а гарэлкі, таму трэба было іх у яе забяспечваць. Шырокі паток моцнай гарэлкі хлынуў па краіне.

Першы акцыз на гарэлку быў уведзены ў 1819 г. прускай адміністрацыяй, у 1836 г. тое ж было зроблена ў Галіцыі і, нарэшце, летам 1844 г. расійскай адміністрацыяй. Рэакцыя палякаў на гэтыя рашэнні была імгненнай: самагонныя заводы пачалі масава расці як грыбы пасля дажджу. Улады маладой Польшчы, адроджанай пасля 123 гадоў няволі, не справіліся з гэтай практыкай. Быў тады трохгадовы тэрмін на гнанне самагонкі. Прысуды выносіліся хутка і без «дужак». Але справа працягвала квітнець, і, як пісала тагачасная прэса, над падляшскімі лясамі лунаў пах дражджэй. (...)