Нуль дэмакратыі

Міраслаў ГРЫКА

Як правіла, ідэя дэмакратыі рэалізуецца як у парламенце, так і ў кожнай правінцыйнай краме. І нават у краме ў Нарве. І тут, і там збіраецца жэстыкулюючы натоўп людзей, якія размаўляюць, спрачаюцца, ледзь не тузаюцца. А дэмакратыя гэта не толькі свабода слова і перакананняў, але і адказнасць за свае словы і перакананні. Колькі з нас абмінае гэтае ключавое для дэмакратыі слова «адказнасць»? Трэба нешта ведаць пра дэмакратыю, каб абараняць яе адказна. Інакш з узроўню фактычнай спрэчкі мы апусцімся да эмацыйнага дзяўгання. У Сейме можна дзяўгатаць колькі заўгодна, што і так не мае значэння, таму што ў выніку падлічваецца толькі справаздачная большасць тых, хто прагаласуе меншасць у «дэмакратычным галасаванні». Нават калі яна супраць дэмантажу самой дэмакратыі. Што звычайны чалавек ведае пра дэмакратыю? Пра яе каштоўнасці? Што можа сказаць пра гэта школьная моладзь, бо адукацыйны шлях далёка абыходзіць гэтае пытанне? Раней пра гэта гаварылася мала, а цяпер яшчэ менш. Прызнаюся, што маё пакаленне было атручана таксінам некрытычнага захаплення першай «Салідарнасцю» і ліквідацыяй ёю партыйнага аўтарытарызму і, нарэшце, поспехам — нягледзячы на супярэчлівыя ацэнкі — пастаноў Круглага стала; пакаленне, забітае бязлітаснай строгасцю рэформаў Бальцаровіча, але таксама поўнае надзеі на новы, які ўзнікае тут і цяпер, і, здавалася б, справядлівы грамадскі лад, цалкам занядбала істотнае. Мы не падумалі, што дэмакратыя — гэта, перш (...)