Проста жыві

Міраслаў ГРЫКА

Я знайшоў самы калючы брытвавы дрот у ЗША, краіне вядомай сваёй любоўю да дэмакратыі. Асабліва на Манхэтэне ў Нью-Йорку. Зрэшты, ён не штурхае людзям у вочы. Брытвавы дрот — рэч стрыманая, каб не сказаць, інтымная. Яго не знайсці на бліскучых і багатых вуліцах. Ён з’яўляецца толькі ў задніх частках раскошных дамоў, і ў невылічальнай колькасці, што, здаецца, супярэчыць непарушным асновам амерыканскай дэмакратыі — свабодзе і роўнасці. Тым не менш нікога са знаёмых мне амерыканцаў не занепакоіла гэтая відавочная супярэчнасць. Мне сёння здаецца, што калючы дрот — гэта неакрэсленая мяжа паміж багатымі і беднымі; туманна, таму што ніхто з жыхароў Нью-Йорка не разглядае гэта як мяжу. Няма мяжы паміж багатымі і беднымі. Ані мяжы паміж беднымі і багатымі. І, мабыць, таму яна неакрэсленая. Багацце і беднасць у амерыканскай ментальнасці маюць не сістэмнае вымярэнне, а індывідуальнае, што, дарэчы, не зусім дакладна. Ужо многія амерыканцы, асабліва маладыя, заўважаюць, што сацыяльная сістэма іх краіны мае глыбокія недахопы. Тым не менш, іх агульная колькасць не выходзіць за рамкі ментальнага шаблона, напісанага ў прымаўцы «ад чысціцеля ботаў да мільянера», і звязвае свае няўдачы або поспехі з уласнай знаходлівасцю або бясцямнасцю. Цікава, што стаўленне да багацця і беднасці ў Польшчы дакладна — наадварот. Палякі вінавацяць у сваіх паразах усё і ўсіх, але не сябе. Гэта не мае значэння. Вяртаючыся да асноўнай тэмы, мой чарнаскуры сябар (...)