Фізыка гарышча

Міраслаў ГРЫКА

Спякота. Мы хаваемся ад яе ў хаце, на дачы з сабакамі. У гэтым старым, мудрым будынку з вопытам будаўнікоў, хаце з сасновых бярвён, які летам захоўвае прыемную прахалоду ўнутры, а зімой прыемнае цяпло. У ёй няма цвікоў, і калі яны ёсць, гэта радаснае новаўвядзенне наступных гаспадароў. Яна была створана ў той час, калі цвікі, выкаваны ў сельскай кузні, былі больш цвёрдымі, чым драўляныя калкі, а металічныя якары былі слабейшыя ад сталярных зацёсаў. Хата была пакрыта яловай драніцай, нябачнай цяпер, бо з 1960-х гадоў яна пакрыта азбеставай пліткай. З цягам часу яна абрасла адважнымі лішайнікамі, якія вясной своечасова квітнеюць меншымі альбо вялікімі кругамі чырвона-цаглянага адцення. Аднак, нарэшце, давядзецца скінуць яго з халупы і пакрыць прасцяцкім лістом бляхі. Пад любым дахам будзе нескарыстоўванае гарышча з зазорамі ў двухсхільных дашчаных сценах (знарок пакінутых). Ён дзейнічае як тэрмальная падушка, у якой нагрэтае або марознае паветра, якое цячэ звонку, раўнамерна размяркоўваецца ў кожным куце. Фізіка ў чыстым выглядзе. Прастора з аднародным градыентам цяпла выдатна ізалюе, у адрозненне ад хаатычнага градыенту. Вось чаму ў маёй хаце, нягледзячы на сонечнае цяпло, адчуваецца прыемная прахалода. Гэта летам. Аднак зімой столі сухія і цёплыя. Мне проста цікава, адкуль пра гэта ведалі будаўнікі хаткі? Якім досведам і інтуіцыяй яны дасягнулі гэтых уражлівых ведаў? У любым выпадку, нават у такіх, здавалася б, (...)