Да нашага канца

Міраслаў ГРЫКА

Шалёная колькасць памылак, тэорый змовы і чысты падман, якія бушуюць у інтэрнэце, не з’яўляецца чымсьці новым. І гэтак было з самага світання нашага легкавернага альбо безразважнага віду. Усё пачалося ў пячорах з баяння за агульнай ежай. Магчыма, менавіта тады паміж дымамі кастроў блукалі па пячорах страшныя казкі пра жудасных стрыг, злых нячысцікаў і злосных сіл. І хто ведае, ці не ўзнікалі тады першыя тэорыі змовы? Хочацца сказаць: дурныя пячорныя людзі! У рэшце рэшт, мы, сучаснікі, не разумнейшыя за нашых продкаў. У рэшце рэшт, гэта не мы, але яны вынайшлі мову. Колькі геніяльнага спатрэбілася, каб прыдумаць такую канцэпцыю!? Іх пераемнікі проста ўдасканалілі арыгінальнае вынаходніцтва — спачатку стварылі пісьмо, потым друк. Інтэрнэт, якім мы так ганарымся, у рэшце рэшт з’яўляецца працягам той самай ідэі — зносін, абмену думкамі, меркаваннямі, ведамі, пачуццямі. Такім чынам, на працягу тысячагоддзяў змянялася толькі яго форма і тэхналагічнае абсталяванне. Падобна ідэя кола — я не вагаюся называць яго адной з самых важных машын прагрэсу. Без гэтага мы б сёння не абышліся. Аднак варта таксама памятаць, што вялікія ацтэкскія ці інкаўскія цывілізацыі ў Лацінскай Амерыцы выдатна абыходзіліся без кола. Яны таксама абыходзіліся без друкаванага слова, акрамя вынаходкі даволі эфемернага вузялковага пісьма-кіпу. Гэта паказвае, што шляхі прагрэсу могуць мець розныя этапы; розныя ідэі. Іх фарміраванне выяўляецца ў адно (...)