Палец у кароне

Міраслаў ГРЫКА

Калі паўната часу вызначаецца трыма вымярэннямі: мінулым, сучасным і будучыняй, ці жылі мы, сучасныя людзьмі, яго паўнатой? Толькі што значыць паўнавартасна жыць? Ці азначае: жыць лепш?! Разумней, больш дастойна, больш гарманічна?

Існаванне, і я маю на ўвазе магчымае яго калектыўнае выпраменьванне, арыентаванае выключна на будучыню. Антраполагі далі б прыклад карэнных інуітаў, арктычнага народа, — эскімосаў. Толькі поўная ўвага да будучыні ва ўмовах жорсткага клімату і пастаяннага дэфіцыту прадуктаў харчавання дазваляе ім перажыць наступную зіму. І выжыць наогул. Такім чынам, яны павінны ахвяраваць цяперашняе будучыні, назапашваючы харчы, паказваючы пры гэтым вялікую асцярожнасць і талковасць пры прыняцці рашэнняў. Яны літаральна жывуць заўтрашнім днём, але за кошт сучаснасці, у якой заўсёды дасягаецца цывілізацыйны прагрэс. Ён магчыма толькі тут і зараз. Ніколі раней, ніколі пазней. Гэта не значыць, што існаванне, арыентаванае на будучыню, — гэта толькі сфера прымітыўных культур. Цывілізаваны свет іх ведае. Такое стаўленне характарызуе постапакаліптычныя грамадствы, абцяжараныя траўмамі крывавых войнаў і буйных катаклізмаў. Гэта звязана з тым, што на руінах новай сучаснасці можна пабудаваць толькі будучыню. Іншай альтэрнатывы няма — можна адмовіцца ад надзеі, страціўшы сябе ў апатыі і павольнай агоніі. Ці арыентуючыся цалкам на заўтра. Толькі надзея на будучыню ніколі не аднаўляецца з нуля. Сярод руін можна знайсці (...)