Ніва № 47 (3315), 24 лістапада 2019 г.

Калі хопіць часу

Міраслаў ГРЫКА

Апошнія парламенцкія выбары ў Польшчы замацавалі падзел грамадства на дзве супярэчлівыя паловы — кансерватыўную і адкрытую, ліберальную. Прынамсі, пра гэта кажуць людзі. Ні адна з іх не кепская сама па сабе, ані добрая. Справа не ў тым, што яны аднастайныя ў сваіх светапоглядных, палітычных ці ідэалагічных асновах. Прырода чалавечых асоб больш складаная, чым дагматызм калектыўнасці, які звязвае іх у дэкларатыўную супольнасць. Адзін прадстаўнік аднаго боку можа быць такім жа светлым і разумным, як і прадстаўнік другога — упартым і дурным. Відавочная радыкалізацыя сацыяльных поглядаў можа выклікаць галаўны боль. Гэта, здаецца, выходзіць з пад кантролю. «Той, хто не з намі, супраць нас!» Гэтаму ленінскаму закліку папярэднічаў крывавы тэрор у бальшавіцкай Расіі. Яго рэха сёння чуецца ў Амерыцы Трампа. Сцены раздзелаў растуць і там. Амерыка, аслабленая сацыяльнымі канфліктамі, хутка страціць сваю рэпутацыю захавальніка сусветнага парадку, а гегеманісцкі Кітай і таталітарная Расія возьмуць пад сябе зямны шар. Да чаго гэта прывядзе? Невядома, што найбольш падштурхоўвае нас да радыкальных поглядаў, правераных досведам мінулага. Такім чынам, мы прытрымліваемся сучаснасці, таму што яна адлюстроўвае не зусім даўняе мінулае. Аднак будучыня са шматлікімі невядомымі выклікае зразумелы страх. Ці ідучы прагрэс сацыяльнай радыкалізацыі давядзе да вайны — культурнай? Маральнай? Ідэалагічнай? І гэта ўсё больш рэальна, чым (...)


поўны тэкст артыкула ў друкаваным варыянце газеты або праз тыдзень у архіўным выпуску Нівы.PDF