За трыдзесяць зямель

Аляксандр ВЯРБІЦКІ

Пару тыдняў таму было пра першую частку маёй вандроўкі за трыдзевяць зямель, у Гродзіскую гміну, у Карыціны і Сямёны; цяпер яе прадаўжэнне. Перад ЧорнайЦаркоўнай з боку Сямёнаў на абочыне дарогі стаіць крыж. Крыж гэты, паводле Аляксея Валкоўскага, пастаўлены ў 1886 годзе чарнянскім селянінам Андрэем Скроцкім...

Аляксей Валкоўскі быў настаяцелем праваслаўнага прыхода ў ЧорнайЦаркоўнай у 18851902 гадах. Пакінуў ён пасля сябе адмысловую спадчыну. Гэта ў час ягонай службы ў прыходзе была ўзведзена цяперашняя мураваная царква. І напісаў ён захаваную патомным своеасаблівую манаграфію Чарнянскага прыхода. У „Ніве” ад красавіка 1992 года так пісалі пра яго а. Рыгор Сасна і Дарафей Фіёнік: „У 1886 годзе а. Аляксей з тутэйшым царкоўным апякунствам звярнуўся да гродзенскага генералгубернатара з просьбай аб асігнацыі на пабудову храма. Адначасова прыхаджане заявілі ахвяраваць ад сябе агульную суму 200 рублёў ды гатоўнасць рабіць усялякія даступныя ім працы (давоз матэрыялаў і г.д.). Губернатар вырашыў паслаць асобу для агляду месца планаванай пабудовы. Справу асігнацыі сам вырашыць не мог, была яна накіравана да Свяшчэннага Сінода. І тут усё зацягнулася да 1899 года. Дзевяностыя гады ХІХ ст. былі цяжкімі для сялян. У прыхадской хроніцы тадышні настаяцель запісаў: 1891 — няўрод; 1893 — эпідэмія халеры; 1893 — агульны эканамічны крызіс, паніжэнне цэнаў на сельскагаспадарчыя прадукты; 1897 — зноў няўрод і голад. Некалькі (...)