З Новага Свету

Аляксандр ВЯРБІЦКІ

З Краснага Бору, пра які нядаўна тут ішла гаворка, у Штабін недалёка, ды і ў іх сходнае мінулае. Раслі гэтыя мясцовасці ў час Храптовічаў; пра іх род было тут некалькі тыдняў таму. Ужо ў XVI стагоддзі Адам Храптовіч узводзіць у Асінках царкоўку, якая ў наступным стагоддзі стала каталіцкай капліцай. У чарговым стагоддзі мясцовасць мяняе назву з ранейшай Асінкі на цяперашнюю Штабін. Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага: „Dobra te (z Krasnoborem) posiadł na początku obecnego stulecia Karol hr. Brzostowski, kapitan wojsk pol., żonaty z Ewą Chreptowiczówną, która wzniosła tu w r. 1804 kościółek drewniany p. w. św. Jakuba. W r. 1818 hr. Brzostowski zniósłszy dwie dymarki, istniejące w Janówku i Lebiedzinie, wystawił w Sz. piec do wytapiania rudy łącznej wydobywanej z bagien nad Biebrzą, a w r. 1830 nowy wielki piec, którego miechy poruszała machina parowa. Zakład ten produkował rocznie około 4000 centn. żelaza (głównie naczyń kuchennych). Istniały tu także tokarnia, forniernia, zakład stolarski, kotlarnia i kuźnia. Fabryka ta dostarczała odlewów dla szluz przy budującym się Kanale Augustowskim. W r. 1820 Brzostowski zniósł w całych swoich dobrach pańszczyznę i pozaprowadzał szkółki z nauką obowiązkową”. Немалы быў гэта завод, які ў год пастаўляў чатырыста тон жалезных вырабаў з мясцовай руды. Зараз гэта толькі цікавы ўспамін, але ж унёсак у навакольны краявід — Аўгустаўскі канал — астаўся.

Са Штабіна (...)