У берасцейскім кругаглядзе

Аляксандр ВЯРБІЦКІ

У Нэплі звабіў мяне партал тамашняй Тарэспальскай гміны, абяцаючы знаёмства з помнікамі мінулага. Гэтае мінулае адклікалася да прабывання ў Нэплях найбольш магутнага расійскага імператара Аляксандра І, які там бываў у пік тае магутнасці...

Партал: „W XVIII-XIX wieku właściciele Nepli — ród Niemcewiczów zamieszkiwał w „domu na wzgórku”, o którym tak pisał Julian Ursyn Niemcewicz w swoich pamiętnikach:

„Neple, mieszkanie Ignacego Niemcewicza, w najpiękniejszym są położeniu. Dom na wzgórku; w przepaści pod nim płynie rzeka wężykiem; za nią odkrywa oko w niezmiernej przestrzeni rozwinięte pasmami pola, smugi, włości i gaje; wieże miasta Brześcia, stołecznego województwa nago uwieńczają horyzont”. Na początku XIX w. nowy właściciel Nepli, Kalikst Mierzejewski, człowiek wielce majętny, właściciel ogromnych posiadłości na Polesiu, były marszałek szlachty grodzieńskiej, wybudował na miejscu domu Niemcewiczów klasycystyczny pałac wg projektu modnego wówczas architekta Franciszka Jaszczołda. Obok pałacu stanął tzw. Biwak — specjalny pawilon mieszkalny dla cara Aleksandra I, który w latach 1818-25 przybywał do Nepli, a konkretnie do żony Kaliksta — pięknej Julii z Orzeszków. Owocem romansu cara z żoną właściciela Nepli miał być syn Mierzejewskich Juliusz August, urodzony w 1817 r., którego car Aleksander I został ojcem chrzestnym. W 1828 r. Juliusz August zmarł wskutek nieszczęśliwego wypadku podczas konnej (...)