Адзіная мяжа

Міраслаў ГРЫКА

Праз маю вёску, дзе жыву, тонка распалавіненую на праваслаўную і каталіцкую, ніколі не прабягала мяжа. Ну, можа за бальшавіка забарвела паміж людзьмі раздрапанай памяццю крыўджанай меншасці, ды хутка зацягнулася, калі сталінскіх палітрукоў пагнаў з вёскі Гітлер. Можа таксама ў васьмідзесятыя гады выпаўзла сварамі развіленым вужацкім языком ваеннага становішча. Таксама суседскія спрэчкі спраўляліся без яе. Ніхто не дзяліў сябе на праваслаўнага ці католіка, рускага ці паляка. Калі мужыку спатрэбілася даць у морду другому мужыку, дык абіў яе праз супольную мяжу, а калі баба мела плюнуць бабе, дык праз супольны плот. А пасля запрашалі першыя другіх, другія першых на святы, хрысціны, вяселлі. Бо пахаванні заўсёды былі супольныя. А пасвараных заўсёды мірылі развітальныя крыжы, стаяўшыя адзін побач аднаго на ўскраіне вёскі, тыя праваслаўныя і тыя каталіцкія. Летнія вечары таксама былі супольныя. Маладыя хлопцы гуртом папівалі ў кустах падсцібраную бацькам самагонку, дзяўчаты, быццам бы на асобных лавачках, вялі паміж сабою спявацкія саперніцтвы. Калі пачыналі адны, з русінскай слязлівай ноты, зараз адказвала ім польская прыспеўка. А гаворка была пра тое, якая лавачка гучней запяе, з якой да ўчадзелых юнацкіх мазгавешак хутчэй дойдзе паскорваючы прызыў сэрца.

За маёй 120-гадовай хатай, якую часта пакідаю самую сабе, вельмі сумую. І цэлым сэрцам рада яна, калі адчыняю яе дзверы і ўжо ад парога вітае мяне застылы ў часе (...)