Царскія сувеніры

Аляксандр ВЯРБІЦКІ

У Андрыянках на вуліцы пуставата. Галосны мужчынскі гоман чуваць з крамы, да якой уваход праз бакавы ганак прыватнай хаты. Крыху далей будынак вясковага клуба з дэпо, і з крамай. Заходжу ў тую краму. Усярэдзіне самі мужчыны, прадавец малады. На табурэтках сядзіць чатырох-пецярых мужчын. Каля прылаўка столік, на якім пустая паўлітроўка і бутэлька з крыху выпітым каляровым напоем. На адной з полак стэлажа заўважаю кілішак старога дызайну з тоўстага шкла; побач распачаты „szczeniaczek”. Мужчыны сядзяць пакуль моўчкі, відаць чакаюць майго, няпрошанага туды госця, выхаду...

Бельскі шляхціч Рох Сікорскі пісаў амаль два стагоддзі таму: „Trzeba poradzić prawodawstwu, aby przy inkwizycyi zamiast chłosty, celem wykrycia prawdy, używano mocnych trunków, bo jak łeb się rozgrzeje to serce na dłoni i człowiek po pijanemu wygada się z tem, co tai będąc trzeźwym. (...) Dawniej pijaństwo to była rzecz szlachecka i wynikła z porządku politycznego, z obowiązku służenia wojskowo i z braku oświaty. (...) Przy kieliszku rozmowy były żwawsze i nawet w zgromadzeniach mniejszych bez kielicha obejść się nie było można. Wszyscy znajdowali potrzebę rozprawiania o rzeczach kraj obchodzących, a wymowa się ożywiała, serdeczność i szczerość wydobywały się na wierzch jedynie za pomocą kielichów. (...) Ustając u góry, zaraza coraz silniej rozszerzała się u dołu. Chłop poddany nie miał nic swego, oszczędzać nie potrzebował, przepijał więc (...)