За блакітным морам (2)

Ежы ПЛЮТОВІЧ

(працяг з 16 н-ра)

А былі сярод іх і звычайныя злачынцы, лодыры, як Віён, Караваджа ці Жэне, або тыя што празмерна ўжывалі алкаголь, як Міцкевіч, Дастаеўскі, Хемінгуей ці Караткевіч; былі ўрэшце хворыя, шалёныя, як дэ Сад, Ніцшэ, Стрындберг або Стахура. І ўздыхнуў я над іх лёсам са спачуваннем, убачыўшы іх біяграфіі раптам з другога боку, з боку еўрапейскага, крытыкаванага Бога, якога не хацелі, якога зямны быт праплыў у згрызоце і цярпенні, а завяршыўся смерцю ў пакутах, на крыжы. Гэтыя людзі мастацтва, цыркачы ды блазны, вартыя кпін і насмешак як жывыя людзі — мерылі сілы на чалавечы лёс, давалі сведчанне праўдзе быту, былі пранікнутыя каштоўнасцю, святасцю, можа гэтай правінцыйнай, сапхнутай сёння на край свету, ды нашай, гуманітарнай, еўрапейскай.

— Ці любіш ты Еўропу, яе гісторыю і каштоўнасці? — спытаўся я. — Ці ты гатовы для яе жыць, аддаць штосьці з асабістых спраў? Гэта больш простае, больш зразумелае, чым ты думаеш, тым больш што яно істотнае, асноўнае. Або любіш, або не, з усім багажом былога, гэтай пакрыўленай, трагічнай гісторыяй. Доказаў — мысленных, інтэлігентных, рафінаваных на „так” не пералічыш, столькі іх знойдзецца. Затое нашае чалавечае сэрца...

— Адкуль у цябе столькі пафасу? — збянтэжыўся, азмрочыўся паэт. Моўчкі дапіў піва з куфля, захліснуўся, збялеў.

А мне падумалася, што мабыць гэтая няшчасная еўрапейскасць неяк так мяне (...)