Блукаўся па цалюткім свеце

У школе

У школу хадзіў я ў Нурэц, восем гадоў. Спярша было ў ёй чатыры класы, пасля зрабілі яшчэ пяты, а далей вучыцца трэба было хадзіць у Боцькі. А туды не ўсе хадзілі і я не пайшоў.

У Нурцы вучылі прыезджыя настаўнікі, недзе з Захаду. Загадчыкам быў Аляксандр Казіцкі і вучыла яшчэ адна настаўніца, з якою загадчык пасля ажаніўся. Загадчык меў матацыкл „BMW”, які трымаў на ганку і прасіў, бывала, мяне, каб дапамагчы той матацыкл выводзіць, бо цяжкі быў. Перад 1939 годам настаўніцкае сужонства перавялі ў Гайнаўку, а ў Нурэц далі двух іншых настаўнікаў, якія вучылі да прыходу немцаў. Як насталі ў 1941 годзе немцы, тады забралі тых настаўнікаў і вывезлі пад Пятроўшчыну, што каля Грузкі, і там іх расстралялі. Гаварылі, што ў 1939 годзе пад Бельскам збілі нямецкі самалёт, з якога пілот на парашуце саскочыў. У тое месца пазбягаліся людзі, у тым ліку і адзін з тых настаўнікаў туды трапіў, рабіў таму пілоту здымкі, брыдкасловячы яму. Немец яго запамятаў, пасля выследзіў і так адпомсціў. Хадзілі чуткі, што нядаўна тых настаўнікаў эксгумавалі ў выніку хадайніцтваў сямейнікаў аднаго з іх і перапахавалі на іх радзіму.

Пасля школы я працаваў з бацькамі на гаспадарцы. У верасні 1939 года ў канцы нашай вёскі з боку Нурца мясцовыя актывісты пабудавалі прывітальную браму саветам. Але рускіх тут амаль не было, бо яны пайшлі галоўнымі дарогамі.

У шахты (...)