Заходнія крэсы

Зміцер ДЗЯДЗЕНКА

Беларускую мову ў Беластоку можна пачуць яшчэ радзей, чым у Мінску. Выключэнне — вёскі на Падляшшы. Аднак беларускія вёскі тут нешматлюдныя: жывуць пераважна старыя. Гісторык Яўген Мірановіч кажа: „Лепшая моладзь ехала ў горад, каб кінуць вёску, якая атаясамлівалася з бядой, цяжкой працай. Працавалі 8 гадзін, жылі пару гадоў па кутах і атрымлівалі кватэры па 30-40 метраў. Гэта была мэта, якой дасягнулі людзі: лепшае жыццё, лёгкая праца. У вёсках засталіся пенсіянеры”. Сапраўдных гаспадароў, фермераў — адзін-два на вёску.

У суседніх з беларускімі польскіх гмінах насельніцтва больш і працэнт маладых там большы. Мірановіч лічыць, што прычынай з’яўляецца палітыка, якую праводзілі польскія ўлады ў 1970-х гадах: „На 1 000 жыхароў усходніх гмін інвестыцый у будаўніцтва дарог, развіццё адукацыі, медыцыну — было ў 3-4 разы менш, чым у заходніх гмінах ваяводства. Таму і людзі заставаліся дзе былі дарогі, умовы для жыцця, месцы для працы”.

У 1970-х гадах паўночна-ўсходнюю Польшчу напаткала другая хваля „асадніцтва”: з’явіліся перасяленцы з цэнтральнай і заходняй Польшчы. У беларусаў не было магчымасці купіць трактар у гаспадарку (...)