У. Колас: Ліцэй пачаўся з... Беласточчыны

Аляксандр ВЯРБІЦКІ

Беларусь на працягу двух стагоддзяў знаходзіцца пад каланізатарскім ціскам. Імперыя, якая падпарадкавала Беларусь, гэта не тое, што Еўропа. Гэта ўсходняя дэспатыя, спадкаемніца традыцыі Арды. І ад гэтага мінулага беларусы не могуць ухіліцца, ніяк не могуць вярнуцца ў Еўропу. У інтарэсах імперыі вынішчалася і вынішчаецца беларуская мова. І з гэтай прычыны наш ліцэй, які грунтуецца на беларускасці, выпаў з сістэмы адукацыі Беларусі. Ліцэй захоўвае нармальнасць, але ён у падполлі. На нас скіраваны вочы грамадства: ці мы выстаім. Увесь час наступае на нас міліцыя.

Новае пакаленне беларускай моладзі выхоўваецца ў таталітарным духу. Усіх загналі ў саюз моладзі, каб усе рабілі ўсё па загадзе. Такім чынам моладзь вырастае ў цынізме, у не вельмі маральнай атмасферы; і гэтыя праблемы прагрэсіруюць.

У 2003 годзе АМАП ачапіла будынак ліцэя, і вучні сталі вучыцца пад адкрытым небам, у розных месцах. Нашы клопаты пабачылі ў замежжы, першымі запрапанавалі дапамогу літоўцы. Беларускія ўлады прыгразілі, што калі літоўцы прымуць наш ліцэй, тады яны закрыюць дзве літоўскія школы ў Беларусі. Але літоўцы гэтага не пабаяліся і мы сустрэліся ў Вільні...