Свята перамогі

Аляксандр ВЯРБІЦКІ

У праведзеных сярод маскоўскіх школьнікаў апытаннях пра ваенны подзвіг іх продкаў, вучні выказвалі такія думкі, за якія тыя продкі — не чакаючы стаўляння „под стенку” — самі з жахам праваліліся б у зямлю. Вось прыклады: „Калі Сталін і ўсё кіраўніцтва СССР былі нягоднікамі, як сёння гаворыцца, калі Савецкі Саюз быў імперыяй зла, агіднай таталітарнай дзяржавай, дык навошта было за яго і ягоных правадыроў ваяваць?” — „І навошта нам была перамога ў той вайне? Калі б мы яе прайгралі, да нас адразу прыйшоў бы рынак і мы даўно ўжо сталі б развітай еўрапейскай дзяржавай”. А ў маёй школе на схіле 50-х гадоў равеснікі гэтых вучняў з майго пакалення забіваліся за кнігу „Ніколі не забудзем”; лічу, што гэтак было тады і на „шостай частцы зямнога шара”. „O tempora! O mores!” — здаецца.

Можна падумаць, што громкі юбілей ладзіцца дзеля прыгадання тым малакасосам пра дзесяткі мільёнаў людскіх ахвяр, якія паглынула жахлівая вайна, што той юбілей стане хаця хвілінай павагі тым людзям, якім ваенны гвалт забраў найдаражэйшае — жыццё, ці тым, якім тое жыццё разбурыў. Але гэты юбілей мае іншую мэту...