Ніва № 18 (2555), 1 мая 2005 г.

Велікодныя традыцыі

Жанэта РОЛЯ

Вялікдзень заўсёды папярэджвае перыяд саракадзённага Вялікага посту, у час якога людзі духоўна рыхтуюцца да свята. Паводле расказаў маёй бабулі з Крывятыч, людзі з яе вёскі на час посту дакладна мылі гаршкі і міскі з тлушчу ды выціралі іх саломай на знак таго, што на перыяд посту выракаюцца мясной і тлустай ежы. Адной з такіх „чыстых” страваў быў гэтак званы „ляк”. У ваду ўкідвалі крыху ільну і мукі. З гэтага атрымоўвалася прохлістка, якую елі з селядцамі і бульбай. Празмернае спажыванне яды таксама не было прынятае. Елі толькі абед і сціплую вячэру. Вечарамі людзі збіраліся па хатах ды спявалі набожныя песні.

У нядзелю перад Вялікаднем — на Вербніцу, упрыгожвалі галінкі вярбы і асвячалі ў царкве. Вербачкі павінны былі быць найпрыгажэйшымі. Найчасцей упрыгожвала іх найстарэйшая жанчына ў хаце, ці яе дачка. Трэба было, каб на вярбе паказаліся маленькія лісточкі. Найчасцей вярбу прыносілі дахаты на некалькі дзён перад Вербніцай і ўстаўлялі яе ў ваду. Гэта гарантавала з’яўленне першых лісточкаў. Святочную вярбу пасля асвячэння прыносілі дахаты. Гаспадар удараў ёю некалькі разоў кожнага дамачадца. Гэта мела запэўніць ім добрае здароўе на ўвесь год. З вярбой у руцэ гаспадар выганяў першы раз у поле жывёлу. Мела гэта забяспечыць поспех у гадоўлі. Вярба ўваткнутая за ікону ахоўвала хату ад грому ў час буры.

Інакш чым цяпер выглядала таксама пасвячэнне пасхі. Цяпер пераважна нясуць у царкву кавалачак мяса, некалькі яек, пірог і соль. Калісьці кошыкі з пасхай былі вялікія. Змяшчалася ў іх многа яды для ўсёй сям’і — на ўсё свята. У Крывятычах з пасхай асвячалі таксама бульбу, якую потым як першую садзілі на полі. Шкарлупінне ад яек кідалі курам, дзякуючы чаму куры мелі несці многа яек. Велікодныя яйкі фарбавалі ў цыбульніку (адвары з шалупінння цыбулі) на чырвоны колер...

поўны тэкст артыкула ў друкаваным варыянце газеты або праз тыдзень у архіўным выпуску Нівы.PDF