Добры ўраджай

Аляксей МАРОЗ

Калі ў сонечны дзень адправіўся я ў напрамку Кляшчэляў, мусіў тармазіць, каб абмінуць камбайн. Камбайнер Рыгор Троц з Карыціск прыязджае малаціць у Істок і суседнія вёскі, а гаспадары за гэта яго хваляць.

— Дажджы не зашкодзілі збожжу, можа крыху бульбе. Каб толькі не было граду, то ўраджай павінен быць добры. Думаю, што па тры тоны жыта з гектара павінна быць, — гаворыць Ян Хомчук з Істока. Гадуе ён яшчэ 4 каровы. Прыстасаваў хлеў да еўрасаюзных патрабаванняў і карыстаецца даільным апаратам. Аднак не ведае, ці доўга яшчэ будзе гаспадарыць. Сыны рашыліся на гарадское жыццё і выехалі ў Гайнаўку. У Істоку ёсць толькі некалькі гаспадароў, якія займаюцца гадоўляй кароў. У Славаміра Мінюка — 15 кароў, а ў Пётра Люнды — 8. Іншыя, найчасцей старэйшыя гаспадары, гадуюць толькі па некалькі штук быдла. Яшчэ нядаўна касілі збожжа снопавязалкамі, але зараз наймаюць камбайнераў.

Едучы пазней па дарозе ў Кляшчэлі заўважыў я, што жыхары Істока хутчэй справіліся са жнівом, чым жыхары іншых вёсак. У тых мясцовасцях, дзе гаспадары пасеялі больш ярай пшаніцы і мяшанкі, малацьбу адтэрмінавалі дажджы.

— Гэты год у Гайнаўскім павеце быў спрыяльны для расліннай прадукцыі, бо часта ішлі дажджы. Прадбачваем, што ў сярэднім плён збожжа будзе вышэйшы за мінулагодні на 20%. Можа на якасна лепшых землях у Чыжоўскай ці Гайнаўскай гмінах ураджай будзе набліжаны да мінулагодняга. На слабейшых землях у Дубіцкай ці Кляшчэлеўскай гмінах плён будзе намнога вышэйшы, бо недахоп дажджу ў прошлых гадах выдатна панізіў там плён, — кажа Геронім Панятоўскі, кіраўнік Сельскагаспадарчага дарадчага калектыву ў Гайнаўцы.

Многія гаспадары ў мінулых гадах рашаліся адразу прадаваць частку змалочанага збожжа. У гэтым годзе няма даплатаў з дзяржаўнага бюджэту да скупкі зерня. Польскія ўлады ў рамках супольнай палітыкі Еўрасаюза абавязаны адкупіць ад гаспадароў, пачынаючы з 1 лістапада, усю прапанаваную пшаніцу, ячмень і кукурузу. Аднак паяўляецца перашкода, якую для выдатнай большасці гаспадароў цяжка будзе пераадолець. Збожжа будзе купляцца ў аднародных партыях (толькі пшаніца ці ячмень) — мінімум па 80 тон.

— Прадбачваецца скупка збожжа па 101 еўра за тону (450-460 злотых). Аднак сапраўдная цана будзе паменшаная з-за сырасці і забруджанасці збожжа. У Гайнаўскім павеце будзе каля дзесяці гаспадароў, якія змогуць са свайго поля выдзеліць 80 тон аднароднага збожжа для продажу. Гаспадары павінны аб’ядноўвацца ў вытворчыя саюзы, якія маюць большыя магчымасці, каб атрымаць дафінансаванне з еўрасаюзных фондаў. Аднак цяжка пераканаць нашых сялян да калектыўнага дзеяння. Гаспадары будуць вымушаны прадаваць збожжа пасрэднікам, — інфармуе Геронім Панятоўскі. — У краінах Еўрасаюза амаль не сеюць жыта і таму яго скупка за дзяржаўныя сродкі не прадбачваецца. Замянілі яго там кукурузай, якая з’яўляецца больш якасным кормам.

Зараз без абмежаванняў купляе збожжа суполка „Элевар” з Бельска-Падляшскага, але прапануе невысокія цэны — 451 злоты за тону пшаніцы і 325 злотых за тону жыта. Рыхтуецца да скупкі збожжа прадпрыемства „Фармпаш” з Макаўкі і індывідуальныя прадпрымальнікі.

— Цана на збожжа мела быць вышэйшай у час жніва. За дзяржаўныя сродкі мелі купляць толькі тое збожжа, якое гаспадары не змогуць прадаць за рыначную цану. Аднак відаць, што ёсць інакш. Прадпрыемствы, якія рашыліся купляць збожжа, апасаюцца даваць высокую цану на яго, каб пасля не дакладаць да скупкі і коштаў перахоўвання, — гаворыць Ніна Сахарчук, старшы спецыяліст па справах прамоцыі Гайнаўскага сельскагаспадарчага дарадчага калектыву.

— Вышэйшыя цэны на свініну і ялавічыну могуць спрычыніцца да большай мясной прадукцыі і да большага запатрабавання на кармавое збожжа. Калі не будуць купляцца вялікія колькасці збожжа з іншых краін, цана на яго можа яшчэ павысіцца. Абмежаваннем для імпарту збожжа могуць быць кошты яго транспарту, — разважае Геронім Панятоўскі.

У час жніва на рынку ў Гайнаўцы было мала збожжа. Мінулагоднюю пшаніцу гаспадары хацелі прадаць па 55-60 злотых за цэнтнер, ячмень — па 50-55 злотых, жыта — па 42 злотых. Аднак вельмі мала было ахвотных купляць за такую цану. Тыя, якім трэба купляць збожжа на корм, чакаюць ажно калі гаспадары прывязуць свежае і таннейшае.