Скарысталі і кінулі?

Ганна КАНДРАЦЮК

Кажа, што ў Міхалове не разумеюць ні праблемы, ні іхняга закіду:

— То ж ёсць у нас руская! — упіраюцца.

А мы ім на гэта:

— У Нараўцы ёсць і руская, і беларуская!

Гулялі да трэцяй уначы

Вось якія заядлыя патрыёты, — думаю пра бацькоў з Бандароў. Еду, вядома, на месца з надзеяй на добры артыкул. Аднак у святліцы, дзе раней дамаўляюся са згаданай маці, нічога не ведаюць.

— У мяне дачка ўжо закончыла гімназію і я не цікаўлюся школай, — просіць прабачэння бібліятэкарка, якая самотна выседжвае ў бібліятэцы. Пра сустрэчу з бацькамі чуе ўпершыню... ад мяне.

— Усё яшчэ жывем беларускім фэстам, — кажа. — У гэты раз як ніколі імпрэза ўдалася. Гулялі да трэцяй уначы. А цяпер думаюць як ахрысціць імпрэзу, каб была папулярная як „Сяброўская бяседа” ў Гарадку. Прапанаваны „Песенны базар” не ўсім даспадобы.

— А ці падпісваецеся, — мяняю тэму, — на „Ніву” ў біблятэку?

— Мы нават гміннай газеты не выпісваем, — чую шчырыя словы апраўдання.

Каб уцячы адсюль

На аседлі ў Бандарах усюды чуваць беларускую мову. Большасць жыхароў гэта перасяленцы з затопленых пад вадасховішча вёсак.

— Кожны думае каб адсюль уцячы ў Беласток, — заяўляе жанчына і просіць не называць яе прозвішча. Жыллё ў блёку абрыдла з-за высокага чыншу, месячная аплата ў сярэднім складае каля пяцісот злотых.

— І, ведаеце, — працягвае жанчына, — даймаюць у гміне, асабліва тады, калі хто ідзе за сацыяльнай дапамогай. Jak to tak, — кажуць, — do nas po pieniadze idziecie, a swoje dzieci to do Narewki wysylacie!

— І мяне аднойчы наш войт cпытаў куды дзяцей пашлю, — успамінае іншы бацька. — То яму кажу так: Kupi pan moja kwatere, to i dzieci do Michalowa oddam.

Калі пытаю, ці на аседлі хтосьці з дзяцей вывучае беларускую мову, мае інфарматары паціскаюць плячыма.

— Мы то яшчэ вучыліся, — кажуць, — а цяпер?..

Няма праблемы

— Lukasz, wylacz telewizor! — просіць сынка-першакласніка пані Аня. За акном грыміць ды ідзе дождж. Спадарства Анна і Міраслаў Марчукі ведалі пра сённяшнюю сустрэчу ў святліцы. Але сустракаемся ў іх кватэры. Тут жа на пасядзенках і пані Бася Лясота з сынком Кшысем.

— Так папраўдзе, няма праблемы, — кажа бацька Лукаша. — Астанецца па-старому, значыць, большасць далей пойдзе ў Нараўку. Там новая школа, камп’ютэрная майстэрня, замежныя мовы. А ў Шымках што? Можа і ёсць адзін на ўсю школу камп’ютэр?!

Пра Міхалова і Новую Волю (таксама запрашаюць) няма што і гаварыць. У першай няма дысцыпліны, другую — усё закрываюць.

У Бандарах каля трыццаці вучняў. Дваццаць па жаданні бацькоў, пойдзе вучыцца ў Нараўку.

— Я сам вучыўся ў Нараўцы, то хай і дзеці вучацца, — кажа гаспадар. Сярод плюсаў і гадзіны ў якіх курсіруе аўтобус. У Шымкі забіраюць 6³⁰ і прывозяць у 14³⁰ — у Нараўку ў 7⁰⁰ і прывозяць у 15⁰⁰ пасля абеду.

Пытаю першакласнікаў Лукаша і Кшыся дзе яны хочуць вучыцца.

— У Нараўцы! — заяўляюць згодна. Чаму?

— Bo tam jest fajnie!

Спадарства Марчукі таксама не ўмеюць назваць навучэнцаў беларускай мовы на аседлі.

— Гэта было пяць гадоў таму, — ўспамінае пан Мірэк, — як хацелі перавесці дзяцей з Шымак у Нараўку. Казалі, што хочуць туды з-за беларускай мовы.

— А вы пашлеце сваіх сыноў на беларускую мову, — пытаю Анну і Мірслава Марчукоў ды Барбару Лясоту.

— Мы не супраць, — адказваюць згодна.

* * *

У Нараўцы пра навучэнцаў беларускай мовы, кажуць: „найразумнейшыя” ў школе. Яны выдатнікі ў навуцы, пераможцы ў мастацкіх і спартыўных конкурсах, аўтары краязнаўчых тэкстаў пра родныя вёскі.

Шкада толькі, што на беларускіх фэстах, на якіх збіраюцца тысячы беларусаў, арганізатары ні словам не заікнуцца пра родную мову ў школе!