Перасяленчы лёс

Майго бацьку немцы расстралялі ў ліпені 1941 года ў лесе за Васькамі, разам з іншымі жыхарамі Нарваўскай гміны, якіх падазравалі ў супрацоўніцтве з савецкай уладай. Бацька быў тэхнічным работнікам сельсавета, а ў дваццатыя гады дзейнічаў у Грамадзе, за што збівалі яго дачарна. Калі сталі нараджацца дзеці, бацька спыніў гэтую дзейнасць.

Прыгадваю бацьку жывога, вусатага, калі цалаваў мяне і казытаў вусамі. І помню, калі ён, расстраляны, ляжаў на дварэ і я дзіваваўся, што ён спіць, а ўсе плачуць. І як везлі яго на фурманцы на могілкі помню.

Раней, пры цары, наша прозвішча было Андраюк, але пасля, пад Польшчаю, поп або ксёндз сказаў, што мы не Андраюкі толькі Петручукі.

У нашай сям’і было шмат дзяцей; я быў дзевятым дзіцём і сёмым сынам. У 1942 годзе нарадзіўся мой чарговы брат. З намі яшчэ жыла дваюрадная сястра Ганна Петручук, якой сям’ю немцы вывезлі ў Германію, а яе не ўзялі, бо замаладая для працы была. Майго старэйшага брата, Мікалая, 1923 года нараджэння, немцы ў 1942 годзе таксама вывезлі ў Германію. У маёй памяці немцы не захаваліся...

(...)