Горкі шакалад

Ева СЦЕПАНЮК

— Такі жэшкі да баб, — смяюцца ў Н. і між словамі адчуваецца зайздрасць.

Раз у месяц, звычайна ўжо ў дзень калі пісьманосец прыносіць рэнту, Цімох С. апранае чыстую кашулю і шкарпэткі, надзявае спартовы капялюш (да фуфайкі і фільцаў-гумоўцаў), бярэ па дарозе ў магазіне шакалад і як кажуць у Н. — ідзе ў шкоду.

Дзевяць удоў і...

Як разведацца ў так далікатнай справе? Тэлефаную знаёмай, якая жыве ў Н.

— Прыязджай пад канец месяца, — запрашае Галя С. (бо ў Н. амаль усе прозвішчы на С.), — той дзядзька тады пры грашах, або быдлуе, або ў бары выпівае...

Чамусьці налятае на мяне ляк, бо ў парафіі дзе Н., людзі мруць як мухі — за апошнія тры месяцы трыццаць чалавек пахавалі.

Знаёмая заліваецца смехам:

— Czort go nie wezmie.

Хоць у Н. вядзе асфальтаваная дарога, цяжка дабрацца сюды на дзяржаўным транспарце. Іду яшчэ пешшу тры кіламетры, з боку цямнее сцяна пушчы. На замерзлай азіміне пасвіцца статак кароў, які здалёк чамусьці здаецца мне лясной звярынай, хіба зубрамі.

У Н. дзевяць удоў, адзінаццаць старых кавалераў, двух разводнікаў, двух удаўцоў, дванаццаць сужонстваў, дзве паненкі, трох хлопцаў, пяцёра дзетак і былая настаўніца-вар’ятка — так празываюць Галю. Трыццаць хат і склеп разам з піўным барам. Вясковая святліца закрытая на жалезны замок.

— Коб нэ тая рэнта, то нам бы... капітуляцыя была, — прызнаецца Галя. Галя ад трох гадоў рэнтыстка. Лячылася ў Харошчы. Жыве з мамай багамолкай-пенсіянеркай.

— Найгорш, што культуры бракуе, — наракае гаспадыня паміж кавай і пернічкамі-„дэліцыямі”. Хоць якраз у тэлебачанні ідзе адукацыйная перадача пра імпрэсіянізм, Галя сумуе за вялікім светам і прыгожымі мужчынамі.

— Асталіся такія што то град нэ добіў. — І дадае: — Секс мяне не цікавіць. Przestan! — пасля тэатральна трасецца як у ліхаманцы.

— Яны, — кажа пра мясцовых хлопцаў, — як з таго фільма: „odrazajacy, brudni, zli”.

То многа ад кабеты залежыць

— Ваш сусед Славік С. цалкам файны хлопец, — кажу ўголас. Мама Галі хапаецца за галаву.

— Лепш сабе камень на шыю прывязаць і ўтапіцца, як за такога замуж ісці, — махае рукамі бабуля. — Як падап’е, шалёны робіцца. Маці навокал хаты з сякерай ганяў, каб рэнту на выпіўку аддавала.

Славік сёння цвярозы і вельмі рады, што напішам пра яго ў нашай газеце.

— То многа ад кабеты залежыць, — кажа Славік, стары кавалер і няздзейснены музыкант. Як па забавах іграў, то дзяўчаты самі прасіліся. Апранаўся для іх модна, кожны дзень мыў зубы. І выпіваў з толкам — так каб не валяцца засцяным.

І цяпер Славік не наракае.

— Як якая ўдава трапіцца, то што — выганіш? Прыйдзе з гарэліцай, глядзіць як анёл. Прытуліць, пашкадуе. То і абярну, не думаючы, гэта значыць пра якую з тэлевізара думаеш...

Славік жыве сам (бацька памёр, маці ўцякла жыць да сястры ў Беласток) і толькі ў тэлевізары мае разрыўку. Сексуальная праблема проста „вые” ў хаце недаваранага музыканта. Сцены абклееныя парнаграфічнымі плакатамі, на падлозе валяецца гармонік, у кутку гітара з парванымі струнамі. На паліцы здымкі былых нарачоных. Разам і беларускі спеўнік „Гарыць вогнішча”. Славік ведае ўсе беларускія песні. І каб не кідаць слоў на вецер, бярэ гармонік і як салавей заводзіць „Беларусачку”.

— А ў табэ ж сідіела одна з Гродна, — дапікае Славіку Галя. — Каця, ці як там ёй было?

— Коб жэ ў „Toto-Lotka” выйграў, — марыць уголас музыкант, — то бы і дзісь сідіела...

Успамін Каці кусае Славіку сэрца, яго чырвоны нос робіцца фіялкавым.

— Ай, паскуды, — папракае нас гарманіст і земляроб з мусу. — Вы лепш бы мне паперы „да уніі” дапамаглі запоўніць.

Прыгажэйшай не бачыў!

Пасядзенкі ў Славіка гэта частка нашага плана. Пасля чарговай кавы ідзем праветрыцца, што на практыцы значыць — спяшым у вясковы бар „Амазонка”. У Н. лепш не хадзіць у бар самотным жанчынам.

— Цімох С. нашу склепову малестуе, — смяецца Галя. — Стане за прылаўкам і цмокча абсуслены. А яна — што можа? Хіба што анучай па зубах час ад часу такога лясне.

— То зубы яшчэ мае?

— Э, э... — папраўляецца Галя, — пратэз, значыцца.

У магазіне-бары грыміць на ўвесь голас тэлевізар. Да абрускоў ліпне пасуда. — Цімох С. быў, але пайшоў... хіба да Шуркі, — думае ўголас рыжавалосая склепова Алька. — Nic tu nie wskoral.

Кліентаў сёння вымела. Толькі Владак Максімкаў храпе за столікам. На зямлі валяецца згрэбленая настольніца і нельга яе падняць, бо кліент прытаптаў абрусок чобатам.

— Ну як да мяне Цімох заляцаўся? — хіхікае Алька С. — Купіў шакалад „Мільку” і паўтараў, што прыгажэйшай як я ў жыцці не бачыў. З культурай. Раз толькі прасіў, каб дала. Сто злоты, — кажа, — заплачу. — То я яму: — Дзядзьку, а можа вам якую з секссервісу? Цімох С. плюнуў з агідай:

— Мне, каб кабета свойскай гадоўлі была.

Можа праз тыдзень вернецца

Славік С. нагамі і рукамі хоча ўлезці ў мой рэпартаж. Пайшлі да Цімоха! Ну... нібыта да яго ўнука Ромка.

— Напрыклад, — камбінуе спявак, — спытаем, ці ўжо паперы да уніі запоўніў?

— Кава ці гарбата? — вітае нас крыху напалоханы Ромак С. — A, mozе, cos mocniejszego? (У Н. пры незнаёмых часам гавораць па-польску).

— А дзе ваш дзед? — асцярожна пачынае наш гід.

— Быдлуе! — адрэзвае злосна ўнучак старажыла. Ромак, сам стары кавалер, глядзіць на гадзіннік з зязюлькай.

— Можэ заўтра, можэ за тыждэнь вэрнэццэ. Аж нэ прап’е эмерытуру. Ну, усёй не бярэ, пакідае палову ў хаці.

У задбаным доме Цімоха С. на акне квітнеюць у вазонках кветкі. Старажыл жыве з сям’ёй сына. Пакойчык свой мае. У блуд пайшоў, — як пасля скажа, — з мусу. Як пакінула мілая Уляна. Значыць... памерла. — Чалавек без жонкі як змалочаны сноп, нічога не варты. Ляжыць дзень і ноч, марудзіць... Ні есці, ні спаць, нічога не хоча.

У сям’і Цімоха С., хоць усе гарачыя да мілавання (тут Галя раскажа многа прыкладаў), папракаюць старажыла.

— Шляецца як у васемнаццаць гадоў! Замест каробкі і кошыкі каля печкі плесці, — скардзіцца сын Цімоха С., ужо пенсіянер.

З шакаладам у кішэні

У канцы трапім да Шуркі С., удавы-алкагалічкі. Шурка папала ў лапы нячыстага пасля смерці свайго Колі. Муж пакінуў яе ў сорак пяць гадоў і ўжо дванаццаць Шура адна гаруе на свеце. Адзіны сын, радасць і ўся надзея, з’ехаў у Амерыку. Унукі як звоняць, то па-англійску гергечуць.

У кухні ўдавы выбітае акно. Дзірка заткнутая бруднай падушкай. На падлозе, якая ад бруду падобная на ток, валяюцца пер’е і косці. Шурка таксама напамінае вядзьмарку, хоць на яе далікатным абліччы сляды даўняй прыгажосці.

— Цімошка? Стаміўся, бядак, — засланяе сабой уваход у пакой кабета. — Хай паспіць чалавек.

— А, можа, напіўся? — штурмам ідзе Славік на хату. Мы з Галяй адцягваем яго за рукавы (у Н. кажуць, што Славік і Шурка даўно ўжо знюхаліся).

— Пайшлі дадому, значыць, у „Амазонку”, — вабім хітрыкамі Славіка. Той наканец здаецца і пасля піва вяртаецца нібыта дахаты.

Раніцай, калі іду на аўтобус, па вуліцы лезуць дзве раскірэчаныя постаці. Гэта Славік і Шурка. Каб не мінуцца са мной, хаваюцца на чужы панадворак.

А ў „Амазонцы” выседжвае ўжо чырванашчокі Цімох С.

— Ой, якая гожая кабетка! — усміхаецца ў мой бок дзядзька падобны на акцёра Яна Кабушэўскага. З яго кішэні тырчыць шакалад „Мілька”.

Я таксама ўсміхаюся, — як добры дурань, маю нарэшце шчасце пагаварыць з маім галоўным героем.