Дуля з макам

Мікола ВАЎРАНЮК

— Панове, давайце не будзем вяртацца да таго, што здарылася некалькі гадоў таму, — супакойваюць нявыхаваных прышэльцаў гаспадары. — Лепш засяродзімся на вырашэнні бягучых пытанняў.

Разумныя вочы зямных заступнікаў ззяюць цеплынёю і дабрынёй. А з вуснаў іх не словы плывуць, а проста льецца мёд.

Звычайна пасля такога сардэчнага прыёму мужыкі супакойваюцца, заціхаюць. Сыходзячы не ведаюць, як і выказаць сваю ўдзячнасць. Ад няёмкасці мнуць у руках казырастыя шапкі і пластмасавыя пакеты.

Хвіга з макам-пастарнакам! — сказалі жыхары Гацькоў, Райска і Парцава ды сапсавалі ідылічны абразок, да якога ўсе прывыклі. Зрабілі сапраўдны шум, якога не суцішыць ласкавым словам гміннага чыноўніка, абяцанкамі народнага абранніка, закуліснымі таргамі Агенцтва сельскагаспадарчай маёмасці.

Справа тычыцца — як я ўжо двойчы пісаў — зямлі ў гэтых вёсках. Чыя яна будзе праз пару гадоў? Кім без яе стануць мясцовыя людзі?

Гаспадары з названых вёсак Бельскай гміны дабіваюцца таго, каб палі і лугі, якія рабілі іх дзяды-прадзеды, зноў сталі іхняй уласнасцю. Цяпер, у выніку гісторыі і грамадска-эканамічных эксперыментаў Польскай Народнай Рэспублікі, гэта дзяржаўная маёмасць, з якое жывуць прыезджыя, чужыя людзі.

Гэта раянам, гацькаўцам, парцавюкам найбольш баліць. Хочуць яны высветліць, хто і чаму за дэмакратыі так распарадзіўся зямлёю, на якой пры народнай уладзе зрабілі ПГРы. У адказ чуюць: не чапайце мінулага, дбайце пра будучыню. Засталося яшчэ крыху ПГРаўскай зямлі. За яе змагайцеся. Мы вам паможам.

Сяляне, аказалася, пра будучыню дбаць умеюць. Не толькі не пасварыліся за зямлю (тыповае для ўсіх падзелаў-камасацыяў), але хутка дагаварыліся, на якія ўчасткі яе пабіць. Калі Агенцтва сельскагаспадарчай маёмасці правядзе аўкцыён, змогуць яны яе арандаваць... год. А тыя, што сваім гаспадараннем дапусціліся дэвастацыі будынкаў у Райску, ходзяць чуткі, збіраюцца арандаваную зямлю купляць!

І нашто быў патрэбны ўвесь гэты закалот? — скажа чытач-малькантэнт. Беларускі мужык спрадвеку ведаў, што супраць ветру не падуеш! Зноў выйшла паводле яго.

Дуля з макам! — на гэты раз мая. З зямлёю пакуль нічога яшчэ невядома. Але ўжо відаць адзін станоўчы — вельмі важны — элемент гэтага змагання за зямлю. У тых вёсках нарадзілася сапраўдная грамадзянская супольнасць, з якою мусяць лічыцца чыноўнікі, палітыкі, паны і падпанкі.

У мінулым годзе гаспадары з Райска, Гацькоў, Парцава ўпершыню даведаліся пра магчымасць набыць зямлю. Раней аўкцыёны праходзілі ў Сувалках. Аб’явы пра іх дзесьці віселі, адно не ў гэтых вёсках, на тэрыторыі якіх распаложана зямля. Мясцовыя даведваліся пра змену яе гаспадароў толькі тады, калі на поле ўязджалі трактары нябачаных раней там дзядзькоў.

Сёння ім кажуць: дзе вы тады былі? Чаму не баранілі свае інтарэсы ў час? Сёння ўжо позна вяртацца да тых падзей.

Паслухаюць яны гэтую параду, ці не — іх справа. Але, каб не тое, што цяпер яны сарвалі заслону, якая шчыльна атуляла абарот зямлёю, праз пару гадоў пачулі б зноў тое самае. Іншая была б толькі сітуацыя. Уся зямля была б ужо даўно прададзена.

А так — дуля з макам!