Сказаў, што ведаў?

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Цытавалі Малахоўскага дзяржаўныя медыя, а віншаванні за выступленне атрымаў ён м.інш. ад пасла Расіі. Абразіўся затое на яго пасол Вялікабрытаніі, які меў выразіць абурэнне і дэманстратыўна выйсці з сустрэчы. „Rzeczpospolita”, якая першая падала гэтыя інфармацыі, выказванні Аляксандра Малахоўскага прыводзіць за іншым удзельнікам паездкі ў Мінск, дэпутатам Багданам Кліхам з Грамадзянскай платформы — апазіцыйнай партыі да будучай пры ўладзе Уніі працы. Сам „герой” прэсавых пераказаў таксама тлумачыўся перад журналістам „Rzeczpospolitej”. Заявіў м.інш.: „Я асабіста прабаваў прадставіць Беларусі канкрэтныя тэрміны на рэалізацыю прапаноў Савета Еўропы, адчыніць брамку і гэтай дарогай уплываць на змены” ды „я хацеў пабачыць, як Беларусь сапраўды выглядае. Бо агляданне Мінска і размова з апазіцыяй нічому не служаць. А на правінцыі ёсць рэчы вартыя захаплення і зайздрасці. Наколькі гэта напаказ, таго не магу сказаць”.

Шкадобу, што Малахоўскі не сустрэўся з прадстаўнікамі апазіцыі, незалежных медыяў ці няўрадавых арганізацый выказаў зараз жа Яраслаў Раманчук з Аб’яднанай грамадзянскай партыі, які, дарэчы, мае прадстаўляць становішча пяці апазіцыйных партый на найбліжэйшай сесіі Парламенцкай Асамблеі Савета Еўропы ў Страсбургу, незалежна ад афіцыйнай дэлегацыі беларускага парламента. Зараз жа ў Радыё „Палёнія” іншы дэлегат на сесію ПАСЕ Вінцук Вячорка, лідэр Беларускага народнага фронту сказаў, што дэпутат Малахоўскі, насуперак ягоным перакананням і цытуючы даслоўна сказаў „пазіцыя апазіцыі надзвычай слабая”, а не так, як прывёў Кліх, „не адыгрывае ніякай ролі”. Можа быць, значыць гэта тое ж самае.

Вядома, тэму падхапіла мясцовая прэса. Не здзіўляе гэта, тым больш, што Малахоўскі быў у другой палове дзевяностых дэпутатам ад Беласточчыны. На старонках „Кур’ера параннага” адважнымі палічыў мінскія выказванні дэпутата яго кааліцыйны калега Яўген Чыквін, падляшскі дэпутат ад СЛД, галоўны рэдактар „Przegladu Prawoslawnego”. Гэта нагода, аднак, на маю думку, не да дыскусіі над еўрапейска-польска-беларускімі дылемамі, а хутчэй беластоцка-беластоцкімі.

Не ўдалося мне паразмаўляць пасля прыезду з Мінска са спадаром маршалкам. Быў ён у Парыжы і меў выключаны мабільны тэлефон. Паводле мяне, аднак, а ведаю Аляксандра Малахоўскага ледзь не ад дзяцінства (вядома, майго), што яго паводзіны і выказванні ў Мінску звязаны былі з тым, што ўбачыў, хацеў убачыць або што яму паказалі ці сказалі. З ранейшых размоў з Аляксандрам Малахоўскім аб беларускіх праблемах мне вядома, што ён прыхільнік аптацыі, якая прапаведвае: нельга Беларусь выкідаць па-за абсяг дэмакратычнага свету, асуджаць на нябыт краіну распаложаную амаль у цэнтры Еўропы толькі з тае прычыны, што кіруе ёю адміністрацыя называная рэжымнай; трэба яе пераконваць, а не ваяваць з ёю. Дэпутат Малахоўскі, мабыць, быў упэўнены, што дэпутат Кліх сустрэнецца з апазіцыяй, значыць, ён, як другі прадстаўнік мяжуючай з Беларуссю Польшчы ў Савеце Еўропы, захавае раўнавагу і паддасца „праграме” прапанаванай беларускімі гаспадарамі. Той раўнавазе, а, значыць, пошукам таксама кампрамісу мае служыць запрашэнне на сесію ПАСЕ дзвюх беларускіх дэлегацый (афіцыйнай і апазіцыйнай).

Ведаю таксама, як часта спадар Малахоўскі стараецца быць шчыры, паводле прынцыпу: што бачу, тое і думаю і зараз жа скажу. Няраз, дарэчы, у сувязі з гэтым нават з сеймавай трыбуны выходзілі з яго вуснаў словы, якія гучалі іначай чым задумаў, бо іх кантэкст быў шырэйшы ад задуманага аўтарам. Так, як у Мінску тлумачыўся зараз жа пасля абурэння брытанскага пасла, што казаў пра тое, што няма прысутнасці апазіцыі ў парламенце, а не ўвогуле.

Да таго ў адносінах да Беларусі цяжкай ёсць роля члена дэлегацыі Савета Еўропы, які выводзіцца з Польшчы. Значна цяжэйшая, чым роля, скажам, брытанца. З гэтае пазіцыі тупанне на Беларусь і то ў Мінску „ботам у трыбуну” (падобна як Мікіта Хрушчоў) не служыць інтарэсу Польшчы і можа будаваць штораз шчыльнейшы мур паміж нашымі краінамі. У першую чаргу неабходным ёсць перакананне мінскай адміністрацыі аб неабходнасці вытлумачэння, што сталася з таямніча прапаўшымі асобамі, каб увяла еўрапейскія прынцыпы вольнага слова і адмяніла смяротнае пакаранне. Гэта падставовыя ўмовы паўторнага надання Беларусі статуса адмыслова запрошанай пры Савеце Еўропы. Да таго, дарэчы, прадстаўнікоў апазіцыі Беларусі не мусіць пераконваць ніхто з членаў Савета Еўропы. Да таго ёсць неабходным, каб „тамтэйшы” бок хацеў увогуле слухаць. Каб захацеў, нельга заігрываць да яго ў хрушчоўскім стылі. І наадварот. Толькі ёсць яшчэ адно пытанне, ці на сёння Савету Еўропы патрэбны такі госць? Можа, таму госцю больш патрэбны Савет Еўропы. А Польшчы?