Тое першае кастрычніка!

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Ужо перад абедам першага кастрычніка на найбольш папулярным сярод беларускіх „турыстаў” базары па Юравецкай у Беластоку царыла пустэча. Не было чуваць гаманы з рускім акцэнтам: „Водка? Папяросы?!” На стаянцы таксі, дзе заўсёды на мур можна было купіць у беларусаў паўлітру гарэлкі парэчкавай ці „Панскі дом” за дзесятку, у найгоршым выпадку спірт у фольгавым мяшочку за пятак, цяпер сядзелі незнаёмыя заўсёднікам дзве немаладыя дамы.

Раніцай у цягніках Кузніца — Беласток, дзе раней было шмат беларусаў — многа пустых месцаў.

— Я ўпэўнена, што на працягу найбліжэйшых тыдняў усё вернецца да нормы, — заўважыла прэс-інфарматарка Падляшскай часці Памежнай службы Анна Валошын-Врона.

Па Юравецкай сярод палякаў запанавала паніка. Людзям здавалася, што кожны рослы мужчына гэта сышчык.

— Дзве пачкі чырвоных „North-star”, — папрасіў цыгарэты адзін з пастаянных пакупнікоў.

— Няма. Нічога ў нас ужо няма. Усё раскупілі, — кінула толькі маладая польская бландзінка, якая стаіць тут, здаецца, „ад заўсёды”.

— А даражэй будзе? — дапытваўся заўзяты курэц.

— Пабачым. Мабыць, будзе даражэй.

— Ну, дык па колькі будуць цыгарэты „North”?

— Па тры, можа, па тры пяцьдзесят! — і павярнула ў другі бок.

— O, kurcze! — сказаў сам сабе мужчына.

Дагэтуль славутыя цыгарэты „North” можна было набыць па 2,50 зл. Палякі з Юравецкай найчасцей бралі іх ад беларусаў на вакзале ў Кузніцы, альбо мелі дагавораныя „выкідышы”, значыць, пасля пераезду мяжы перахоплівалі цыгарэты пасля таго, як выкідваліся цераз акно цягніка. Цяпер іх, можа, не будзе каму выкідваць.

Пасля першага кастрычніка на лавачцы каля стаянкі таксі ўжо нікога не было. На пляцоўцы стаяла адно аўто з беларускай рэгістрацыйнай табліцай. У глыбі, каля былой сядзібы Радыё „Рацыя”, пры ўсходнім муры стадыёна спартклуба „Ягелонія” стаялі дзве жанчыны на выгляд каля пяцідзесяці гадоў. Эмоцыі ўзялі, мабыць, верх, бо адна з іх прамаўляла:

— Ужо няма гарэлкі, няма цыгарэт, няма нічога. Палякі ад раніцы бралі цыгарэты блокамі. Усё пайшло і ўсе паехалі.

Глянула на сяброўку:

— Мы ўжо не вернемся. Чакаем, вось, машыну. Зараз з мужам вяртаемся ў Гродна. А найгорш, што палякі не дазваляюць нам тут стаяць.

Забаранілі стаяць тут палякі — пастаянныя гандляры з Юравецкай. Для іх тых сорак пару злотых за аднакратную візу ці нават больш за дзвесце за шматразовую вернецца, можа, крыху пазней чым цяпер. Тут іх дом, тут харчуюцца. Білет у Гродна гэта няцэлыя два блокі цыгарэт „North”. Рэшта — толькі рызыка. Для шмат якіх беларусаў, што гандлявалі да першага кастрычніка па Юравецкай, толькі тыя два блокі (10 — 14 долараў) гэта больш чым сацыяльная ўспамога.