Дэ-жавю па-еўрапейску

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Як вядома, Беларусь калісьці ўваходзіла ў гэтую міждзяржаўную агульнаеўрапейскую арганізацыю, дакладней, мела статус адмыслова запрошанай. Аднак сумнавядомы рэферэндум 1996 года, падчас правядзення якога з боку беларускай выканаўчай улады былі дапушчаныя грубыя парушэнні закону, „паставіў крыж” на беларускім прадстаўніцтве там. Такая сітуацыя захоўваецца і дагэтуль.

Нельга, аднак, сцвярджаць, што ні з боку Савета Еўропы, ні з боку беларускага кіраўніцтва не было намаганняў, каб выправіць сітуацыю. Былі, хоць сэнс іх для старонняга назіральніка застаецца незразумелым, бо да ніякага выніку яны так і не прывялі.

Становішча ў нечым нагадвае стасункі з Парламенцкай Асамблеяй АБСЕ. Беларускі бок, нягледзячы на ўзятыя на сябе абавязацельствы па дэмакратызацыі краіны, увогуле не імкнуўся іх выконваць, а неабходнасць свайго прадстаўніцтва ў арганізацыі тлумачыў вартасцю своеасаблівай „вучобы” дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў, якія будуць ездзіць на сесіі, а потым адчуваючы сваю новую якасць і набытую „вагу” стануць спрыяць узмацненню парламентарызму ў Беларусі. Трэба прызнаць, што тактыка беларускага боку ў сітуацыі з АБСЕ дала станоўчы вынік для лукашэнкаўскай улады. Нягледзячы на фактычнае выгнанне Кансультатыўна-назіральнай групы, парушэнні ўласнага выбарчага закону, далейшы ціск на свабоду слова, беларускім парламентарыям цяпер дазволена сядзець побач са сваімі еўрапейскімі калегамі па гэтай арганізацыі. Праўда, пакуль што толькі сядзець, бо на апошняй сесіі голасу не мелі — беларускія ўлады не знайшлі грошай на абавязковыя складкі.

Нешта падобнае адбываецца цяпер і з Саветам Еўропы. Прыехаўшыя 10 дэлегатаў маюць, як сведчаць меўшыя з імі кантакт апазіцыянеры, роскід меркаванняў аб сітуацыі ў Беларусі. Гэта значыць, што не ўсё мусіць выглядаць так кепска, як спрабуе „выдаць” тая ж апазіцыя. І сапраўды, калі паглядзець на Беларусь простым вокам, то вонкавы спакой на вуліцах, чысціня ў гарадах, адсутнасць сацыяльных і іншых значных канфліктаў не натхняе на выкрыванне „негатыву”. Але разам з тым і дагэтуль у краіне не знойдзены зніклыя палітыкі і журналісты, закрываюцца незалежныя сродкі масавай інфармацыі, ліквідуецца так званы грамадскі сектар — праваабарончыя і іншыя арганізацыі, працягваецца ціск на прафсаюзы з мэтай іх адзяржаўлення.

Па сведчаннях лідэраў палітычных партый, для многіх прыехаўшых у Беларусь еўрапейцаў пададзеная апазіцыянерамі інфармацыя была ўспрынята са здзіўленнем, з чаго варта зрабіць выснову, што падзеі амаль 7-гадовай даўніны і далейшы ход падзей у краіне пачалі забывацца ў Савеце Еўропы. А довады беларускага афіцыёза, што ўсё ў краіне робіцца паводле заканадаўства і пусканне „пылу ў вочы” падчас кантактаў дэпутатаў „кішэннага” беларускага парламента з еўрапейскімі калегамі, магчыма, прывядуць да таго, што зноў паўторыцца прызнанне Палаты прадстаўнікоў, як было ў сітуацыі з АБСЕ.

З гэтага ўзнікае дваістае адчуванне. З аднаго боку няма нічога дрэннага, калі беларуская краіна будзе прадстаўлена ў такой аўтарытэтнай арганізацыі як Савет Еўропы, а з другога, ці застанецца аўтарытэт Савета Еўропы на тым жа ўзроўні, калі ў яго шэрагах з’явяцца прадстаўнікі лукашэнкаўскай улады?