Як Герэк і Ярашэвіч у Белавежы гасцявалі

Пётр БАЙКО

Я тады ўжо паўтара года працаваў у Прыродазнаўчым музеі БНП і можна сказаць, знаходзіўся амаль у цэнтры ўсіх дзеянняў, звязаных з прыняццем гэтак высокіх гасцей. Парадкаваўся тады ўвесь Палацовы парк, асабліва тыя алеі, па якіх мелі праязджаць Герэк і Яра-шэвіч. Працаўнікі Бюро аховы ўрада знаёміліся з усімі паркавымі зака-вулкамі. Правяралі таксама дакладна запаведнік, у які госці таксама мелі з’ездзіць, кантралявалі стражнікаў. Бадай на тыдзень да прыезду сакратара і прэм’ера забаронена было ўпускаць у запаведнік турыстаў і экскурсіі.

У той сам час дзве працаўніцы музея Любу Бушко і Ніну Рагачэўскую пры-значылі для помачы ўрадавым кухарам пры падрыхтоўцы ежы. Для той самой мэты з Надлясніцтва Белавежа пасланы былі тры жанчыны. Кабет найперш звазілі ў Беласток для праверкі іхняга стану здароўя. Потым яны перайшлі прафесіянальную падрыхтоўку.

Тым часам па Белавежы разышлася чутка, што для прыёму Герка і Ярашэвіча рыхтуецца таксама палацык у Харошчы. Некаторыя белавежцы пачалі сумнявацца, ці госці захочуць прыехаць у Белавежскую пушчу. Паляў-нічы дом у Белавежы — іхняе прыстанішча, як бы не гаварыць, сваёй камфартабельнасцю далёка адбягаў ад харашчанскай рэзідэнцыі. Усё ж лідэры дзяржавы рашыліся на Белавежу. Прыехалі ў яе 31 жніўня. Гасцей прымаў Белавежскі нацыянальны парк і Дзяржаўныя лясы.

У сам Палацовы парк можна было ўвайсці свабодна, але ўжо ваколіца Паляўнічага дома была закрытай зонай для пабочных асоб. На час знаходжання надзвычайных гасцей, гасцініца гэтая, як правіла, не прымала ўжо іншых кліентаў. Тадышні захавальнік фондаў музея, д-р Чэслаў Аколаў, які меў вадзіць гасцей па аб’ектах Нацыянальнага парку, быў паспешна сцягнуты з водпуску над морам. Аб даверанаму яму заданню не мог нікому гаварыць. Неяк дзіўна і заадно смешна гэта выглядала, бо ў той час аб прыездзе I сакратара ПАРП і прэм’ера ў Белавежу ведалі хіба ўсе. Таксама, як усе ведалі, што важнейшых гасцей пераважна абслугоўвае ніхто іншы, як д-р Аколаў.

У першым дні знаходжання ў Бела-вежы госці пабачылі зуброў і з’ездзілі ў строгі запаведнік прыроды. Тут даехалі толькі да Дуба Ягайлы, які ў той час яшчэ стаяў; зваліўся ён праз год. Вечарам у 475 квартале пушчы Дзяржаўныя лясы падрыхтавалі начальнікам дзяржавы вогнішча. Раней збудавалі абшырны прыстрэшак з лавамі і сталом. Месца гэтае ад таго часу пачалі называць Геркуўкай. Потым Дзяржаўныя лясы прымалі ў ім іншых выдатных гасцей, на-прыклад, Яна Дабрачынскага, пісара і заадно старшыню Рады краёвай ПРОН (26 лютага 1985 г.). У 1997 г. Геркуўку наведалі ўдзельнікі адной з тэматычных секцый V Кангрэса польскіх леснікоў, якія пастанавілі назваць растучы тут магутны, шмат-вяковы дуб — Кангрэсавым.

1 верасня Герэк і Ярашэвіч наведалі Прыродазнаўчы музей. Запамятаўся мне асабліва вось такі смешны эпізод. Пасля ўваходу госці пакінулі свае плашчы на прылаўку раздзявальні. Услужны прыбіральшчык, Васіль Грыгаровіч, хацеў іх павесіць на вешалцы, але ў той момант падскочылі да яго ахоўнікі і забаранілі яму нават датыкацца да вопраткі гасцей. Спадар Васіль збялеў на твары, а потым недзе схаваўся. Пасля амаль гадзіннага наведвання (у той час мы нікога з турыстаў не пускалі ў музей) д-р Аколаў падсунуў гасцям памятную кніжку, каб яны ў яе ўпісаліся. Не-чакана для нас усіх Герэк адмовіўся. Сказаў, што тыя зычанні, якія мелі б напісаць, былі б накіраваны ім самім. Ярашэвіч зрабіў міну, быццам з выказваннем свайго таварыша поўнасцю пагаджаўся. Захавальнік фондаў музея не настойваў, закрыў кніжку. Госці накіраваліся да выхаду. І так, па іхнім візіце ў музей не астаўся аніякі след.

Пасля абеду Герэк і Ярашэвіч пада-ліся ў вёску Ябланова-Выпыхы, наве-даць старасту дажынак, Яна Ябланоў-скага.

Кіраўнікі Польшчы падчас знаходжання ў Белавежы стараліся паводзіць сябе звычайна, непасрэдна, адным словам — не надымаліся. Усё ж адчувалася нейкая адзеравянеласць. Нашы працаўніцы, якія памагалі пры падрыхтоўцы ежы гасцям, доўга не маглі пагадзіцца з тым, што кухары выкройвалі з пластоў шынкі толькі невялікія кружкі, а рэшту адкідалі. А ў тым часе шынкі ў звычайных вясковых крамах амаль зусім не бачылася.

Ад таго часу прайшло трыццаць гадоў. Няма ўжо ў жывых герояў майго ўспаміну, шмат што змянілася так у Белавежы, як і ў цэлай дзяржаве. Адно толькі асталося па-старому. Важныя госці як ехалі ў Белавежу, так і едуць надалей.