Грошы — расійскія, незалежнасць — беларуская

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Фінансавае аб’яднанне набыло не толькі новае гучанне, але і новы штуршок пасля таго як летась прэзідэнт Расіі прапанаваў Беларусі перайсці на расійскія грошы ўжо ў 2004 годзе. Такая перспектыва імклівага „збліжэння” крыху ахаладзіла пыл беларускіх інтэгратараў на чале з кіраўніком Беларусі. Яны чамусьці загаварылі аб тэхнічных праблемах і розных „аб’ектыўных” абставінах немагчымасці такога хуткага аб’яднання. У рэшцэ рэшт за канчатковы тэрмін увядзення расійскай валюты ў Беларусі была вызначана дата 1 студзеня 2005 года.

Аднак не ўсё аказалася так проста. Пазней выявілася яшчэ больш разыходжанняў, наяўнасць якіх была падагульнена словамі беларускага прэзідэнта аб тым, што пераход на расійскую валюту для Беларусі не самамэта. Нягледзячы на нібыта інтэгратарскія памкненні кіраўніка беларускай дзяржавы, логіка ягоных дзеянняў сведчыла пра тое, што галоўнай сваёй мэтай ён бачыць выйсце на расійскае палітычнае поле. Гэта яскрава засведчыла адмысловая прэс-канферэнцыя А. Лукашэнкі 70-ці расійскім журналістам, дзе на шчыт узнімалася панславісцкая рыторыка і спекуляцыі на настальгіі па Савецкім Саюзе і ягонай магутнасці (гл. мінулы нумар „Нівы”).

Сёння ўжо можна сказаць, што сваімі дзеяннямі беларускі прэзідэнт разбудзіў расійскага мядзведзя. Літаральна ў той жа дзень, а дакладней 1 жніўня, яму патэлефанаваў Уладзімір Пуцін. Аналіз паступіўшай інфармацыі ў прэсе дазваляе з высокай доляй верагоднасці сцвярджаць, што менавіта тады пад ціскам расійскага боку і была „дасягнута дамоўленасць аб вызначэнні даты сустрэчы, на якой будзе канчаткова закрыта пытанне аб увядзенні адзінай валюты”. Аб гэтым расійскі прэзідэнт паведаміў 11 жніўня свайму ўраду, дадаўшы, што „трэба рашаць пытанне аб увядзенні адзінай валюты альбо так, альбо інакш”. Гэта сведчыць пра тое, што расійскае кіраўніцтва ўсур’ёз занялося тым да чаго ўсе гады яго нібыта заклікаў беларускі прэзідэнт. Але занялося не зусім у такім рэчышчы, у якім вельмі хацелася б апошняму.

Крэмль пераняў лукашэнкаўскую гульню ў папулізм і выкарыстаў для гэтага такі прыём з арсенала спецслужб як дэзінфармацыя. Менавіта гэтак можна назваць паступіўшыя напярэдадні паведамленні аб згодзе Масквы на існаванне двух эмісійных цэнтраў, што абазначала б перадачу Мінску магчымасці друкавання часткі расійскіх грошай. Весткі аб такой „саступцы” прайшлі па расійскіх СМІ, іх ужо пачалі каментаваць і абямяркоўваць фінансісты і палітолагі абедзвюх краін. У выніку беларускае кіраўніцтва было выстаўленае як цвёрдае і непахіснае ў сваіх памкненнях, а Крэмль, нібыта, прызнаў, што яно мае рацыю і зрабіў „крок назад”.

Але наступнае пасяджэнне расійска-беларускай рабочай групы па падрыхтоўцы пагаднення аб увядзенні адзінай валюты, дзе старшынявалі кіраўнікі абодвух цэнтральных банкаў, засведчыла, што бакі цалкам пагадзіліся з тым, што друкаваць расійскія грошы будзе толькі Цэнтрабанк Расіі, вырашаць пытанні аб эмісіі будзе толькі савет дырэктараў Цэнтрабанка Расіі, куды будзе ўведзены прадстаўнік Нацбанка Беларусі. Больш таго, вагацца аб тэрмінах увядзення расійскага рубля на тэрыторыі Беларусі ўжо нельга — альбо 1 студзеня 2005 года альбо ніколі. Пытанне пастаўлена рубам. Ні аб якіх умовах, раней выстаўленых А. Лукашэнкам расійскаму боку, кшталту неабходнасці выканання ўсіх ранейдасягнутых эканамічных пагадненняў, нават не ўзгадваецца. Але ўзгадваецца аб магчымасці Беларусі выйсці з зоны хаджэння расійскага рубля. Гэта несумненна звычайны прапагандысцкі хітрык, бо цяжка ўявіць каб цяперашні Крэмль увогуле мог бы дапусціць якое-небудзь аддзяленне. Прыклад — Чачня.

Цяпер дасягнутае пагадненне мусяць падпісаць на бліжэйшай сустрэчы расійскі і беларускі прэзідэнты. Такая сустрэча мае адбыцца найбліжэйшым часам і яна зараз патрэбная У. Пуціну. А. Лукашэнка ж бачыцца прыціснутым да сцяны — Масква, нібыта, зрабіла ўсё, каб засведчыць свае інтэгратарскія памкненні, не даючы пры гэтым ніякіх гарантый падтрымкі беларускаму лідэру ў ягоных прэтэнзіях на неабмежаванае па часе прэзідэнцтва. І гэта пры тым, што ён пакуль мае хоць не надта моцныя, але свае грошы — беларускія рублі. Якая ж будзе размова калі іх у яго не стане?

Апазіцыйныя медыі ўжо падаюць дасягнутыя пагадненні як страту незалежнасці Беларусі. Але, здаецца, гэта не зусім так. Сапраўды знікае адна з рыс дзяржаўнага суверэнітэту — уласная валюта. Аднак Беларусь не перастае існаваць ні як суб’ект міжнароднага права, ні ў свядомасці большай часткі насельніцтва краіны. Сваю незалежнасць губляе цяперашні беларускі прэзідэнт. Але гэта — ягоны выбар.