Подых „гарачай” восені

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Нягледзячы на тое, што ў большасці дзяржаў свету другая палова лета ў палітыцы лічыцца „мёртвым сезонам”, у Беларусі гэтая пара сёлета да краёў напоўнена разнастайнымі мерапрыемствамі палітычнага кшталту. І нядаўняя адстаўка ўрада, як аказалася, стала толькі адной з такіх падзей, прычыну якіх многія палітыкі бачаць у спробах далейшага працягнення паўнамоцтваў дзеючага прэзідэнта, апошняя кадэнцыя якога павінна скончыцца ў 2006 годзе.

На тое, што бліжэйшая восень будзе даволі бурнай указваюць меры па кансалідацыі як прапрэзідэнцкіх, так і апазіцыйных сіл. Самым цікавым у гэтым дачыненні ёсць адрозненне ў метадах кансалідацыі. Уладны бок спрабуе ўзмацніць сябе расстаўляючы на важныя дзяржаўныя пасады „правераных”, з пункту гледжання прэзідэнта, людзей, а таксама ўводзячы ў існуючыя дзяржаўныя ўстановы тых, каму трэба адсочваць сітуацыю і не дапускаць там высокага ўзроўню іншадумства. Тут трэба ўзгадаць нядаўняе змяшчэнне з пасады старшыні верхняй палаты беларускага парламента Аляксандра Вайтовіча, які дазваляў сабе на адрозныя ад прэзідэнцкіх меркаванні, і замены яго на былога прэм’ер-міністра Генадзя Навіцкага. І гэта не адзіны факт умацавання прэзідэнцкага кантролю над парламентам, які і без таго называюць „кішэнным”, маючы на ўвазе падпарадкаванасць прэзідэнцкай адміністрацыі. Літаральна за некалькі дзён да згаданай падзеі А. Лукашэнка запрасіў да сябе сем парламентарыяў і прапанаваў ім быць, вобразна кажучы, сваімі вушамі і вачыма ў Палаце Прадстаўнікоў. І гэтыя людзі мусяць не проста адсочваць паводзіны іншых парламентарыяў, а таксама, „дапамагаць разабрацца прэзідэнту ў кожным дэпутаце”. Зразумела, функцыі прадстаўніка прэзідэнта ў парламенце існуюць і ў іншых краінах, але гэтыя людзі не з’яўляюцца дэпутатамі і тым больш іх не сямёра, ды яшчэ разам са старшынёй ніжняй палаты. Па ўсім відаць, прэзідэнцкі бок усур’ёз заняўся моцнай ператусоўкай сваіх бліжэйшых паплечнікаў. Бо як сведчыць гісторыя, адзінаўладдзе не спрыяе ўзмацненню духу даверу ва ўласным атачэнні. Але ад прывіду змовы такія ператусоўкі выратоўваюць хіба толькі на кароткі час.

Спрабуюць гуртаваць сілы і апазіцыянеры. Як новыя, так і старыя. Так на сённяшні дзень ужо пяць буйных (па беларускіх мерках, зразумела) палітычных партый аб’ядналіся з мэтай супрацьдзеяння магчымаму правядзенню рэферэндуму, які б дазволіў А. Лукашэнку насуперак сёння дзеючай Канстытуцыі балатавацца на трэцюю кадэнцыю. Зважаючы на тое, што дадзенае аб’яднанне ставіць перад сабой канкрэтную мэту, а не абстрактную агульнадэмакратычную, прыходзіш да высновы, што намаганні хутчэй за ўсё не будуць страчаны дарэмна.

Дэпутацкая група „Рэспубліка”, якая зарэкамендавала сябе як дэмакратычная фракцыя ў парламенце, таксама спрабуе генераваць цэнтраімклівыя тэндэнцыі. Стварыўшы рух „За годнае жыццё”, гэтыя дэпутаты пашыраюць свой уплыў далей. Літаральна перад былым Днём Незалежнасці 27 ліпеня было дасягнута рашэнне аб пагадненні аб супрацоўніцтве паміж імі і Асамблеяй дэпутатаў мясцовых саветаў, куды ўваходзяць дэмакратычна арыентаваныя народныя абраннікі, якія ў большасці з’яўляюцца сябрамі апазіцыйных партый.

З усяго вышэйсказанага выцякае, што сёлетняя восень у беларускім палітычным жыцці будзе „гарачай”. Цяжка пакуль адназначна сказаць ці пойдзе А. Лукашэнка на рэферэндум, ведаючы, што скасаванне палажэння аб двух тэрмінах прэзідэнцтва адной асобы не надта папулярнае ў беларускім грамадстве. Але працягнуць сваё палітычнае жыццё як мага больш цяперашняму кіраўніку беларускай дзяржавы патрэбна як паветра. Таму бурлівых палітычных падзей не абмінуць.