Ніва № 31 (2464), 3 жніўня 2003 г.

Завітала ўлада

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Слухайце, людкове, справа нечуваная — падляшская ўлада завітала да пісьменніка дахаты, да Сакрата Яновіча. Больш таго, не так сабе заехала ў Крынкі і асабіста застукала ў дзверы, але раней падляшскі маршалак Януш Кшыжэўскі накіраваў пісьмовую просьбу сустрэцца. „Хацеў бы я наведаць Вас у Villi Sokrates ды паразмаўляць аб літаратуры і аб людзях, аб нашай рэгіянальнай супольнасці, паслухаць на гэтую тэму Вашых асабістых думак”. Гэтае, здавалася б, асабістае прызнанне маршалка апынулася ў Інтэрнэце на старонцы Падляшскай маршалкоўскай управы, значыць, як кажуць члены сеймавай следчай камісіі ў справе Рывіна — стала publiczna domena. У Вілу Сакрата, апрача маршалка Кшыжэўскага, завітаў таксама старшыня ваяводскага сейміка Збігнеў Кшывіцкі ды двух ніжэйшых чыноўнікаў. Было гэта ледзь не месяц пасля таго, як прэзідэнт Аляксандр Кваснеўскі ўручыў Сакрату Яновічу ўзнагароду імя Анджэя Дравіча. Ад віншаванняў з гэтай нагоды высокія госці пачалі візіт. Як чуваць у народзе, калі б не тая ўзнагарода, да сустрэчы, пэўна, не дайшло б, ну, хіба што сам Сакрат Яновіч быў бы ў патрэбе і сам выбраўся ў тую ўстанову. Згодна з афіцыйным камунікатам, „rozmowa z artysta byla dla wszystkich gosci prawdziwa przyjemnoscia. Przeplatana humorem i dowcipami, acz celnymi uwagami pisarza dotyczyla nie tylko literatury. Mowiono o historii obu narodow, polskiego i bialoruskiego, o ziemi na ktorej oba narody wspolnie zyja”. Можна паверыць зместу таго камуніката, бо самаўрадавая падляшская ўлада падрыхтавалася да гэтай сустрэчы. У рамках падрыхтоўкі прадстаўнік нават пазваніў у рэдакцыю „Нівы”: — Czy moge sie dowiedziec, co napisal Sokrat Janowicz? Фактычна, візітуючы вядомага ў свеце крынкаўскага аўтара, выпадала б гэта ведаць, а не кожны мае доступ да энцыклапедый ці іншых (шматлікіх) публікацый з біябібліяграмамі пісьменнікаў.

Не абышлося таксама без падарункаў. Маршалак уручыў пісьменніку Вазу падляшскага дастатку, якую зрабіла моладзь тэрапійнай майстэрні ў Аўгуставе. Пэўна, мае яна прыпамінаць аўтару „Wielkiego miasta Bialystok”, што не заўсёды яму ў сталіцы рэгіёна добра і шчасліва вялося, ды затое цяпер яму добра і шчасна. Канкрэтна, бо за абяцанкамі прагучала дэкларацыя маршалка аб фінансавай дапамозе ў выдаванні твораў спісаных пасля міжнародных літаратурных трыялогаў, арганізаваных Вілай Сакрата ды гавэндаў мастака „Pod znakami Orla i Pogoni”. Значыць, візіт быў wart swieczki.

На маршалкоўскіх старонках у Інтэрнэце пасля візітацыі Villi Sokrates паказалася інтэрв’ю невядомага аўтара з яе заснавальнікам. Аўтар спрабаваў справакаваць шасцідзесяцісямігадовага Сакрата Яновіча да рамантычных прызнанняў. Пытаўся, вось, спаглядаючы на аўтараў агарод, прыгадваючы, пэўна, школьныя чытанні Яна Каханоўскага: „Прыгожы агарод, ды ліпы ў ім не бачым. А каб так сесці пад ліпай...” Яновіч, аднак, не Каханоўскі, а ў польскіх абавязковых чытаннях яго няма, у адрозненне ад іншых ягоных жывых калег па пяры. Так, вось, адказаў: „Ёсць яна, ды яшчэ маладая. Маю затое старую яблыню, але чаго там сядзець, камары пакусаюць”. І хоць гэта зусім „прыземная” думка, то і яна, мабыць, пяройдзе ў гісторыю, як цытата з вялікага майстра, вялікага не толькі па прычыне таленту і дзеянняў, але і дзякуючы дапамозе падляшскай улады, якая надумалася, мабыць, знайсці ў сабе душу мецэната.

На жаль, Сакрат Яновіч іншай сваёй думкай у час сустрэчы з высокай уладай, даў ёй агрумент для супакаення сумлення ў сувязі з марным дафінансоўваннем лакальных культурных мерапрыемстваў. Аўтар „Сцяны” так вось сцвердзіў: „Без культуры можна жыць, без культуры яшчэ ніхто не памёр, а ад недахопу хлеба — так”. Спадар Сакрат, ці чуеце, як маршалак у час чарговага пасяджэння, калі размяркоўваюцца грошы на культуру рэгіёна, паўтарае вашу думку?

Мудрасць — сумотная.