Жыццё абарванае ў палове

Віктар ШВЕД

Пазваніў мне войт Арлянскай гміны Ян Добаш і сказаў: „Сёння буду з дырэктаркай школы Яўгеніяй Васілюк у Кураторыі ў Беластоку. Прыйдзі, уручым табе запрашэнне на наша мерапрыемства”. Мы сустрэліся, атрымаў я запрашэнне з рук дырэктаркі. Войт, прыемна ўсміхаючыся сказаў: „Ты — адзіны запрошаны на мерапрыемства «белавежац», які вучыўся ў нашай школе”. Напісаў я верш „Арлянская школа”, з якім меўся выступіць на ўрачыстасці.

На жаль, мерапрыемства не адбылося, нечакана адышоў у вечнасць войт гміны Орля Ян Добаш, які меўся ўручыць акт прысваення імя мясцовай школе.

Я безупынна маю перад вачыма мажную постаць майго сардэчнага друга, суседа з вёскі Крывятычы, што мяжуе з маёй вёскай Мора.

Ян Добаш заўсёды мяне прасіў: „Едучы ў сваё Мора не абмінай па дарозе Орлі”. І мы сустракаліся даволі часта. Цяжка паверыць, што не сустрэнемся больш ніколі, што абарвалася ў палове маладое яшчэ жыццё гэтага, заўсёды з усмешкай на твары, чалавека.

Ян Добаш нарадзіўся 26 красавіка 1956 года ў вёсцы Крывятычы. Вучыўся ён у новапабудаванай паміж нашымі суседнімі вёскамі тысячагодцы. У 1975 годзе закончыў Агульнаадукацыйны ліцэй з беларускай мовай навучання імя Браніслава Тарашкевіча ў Бельску-Падляшскім, а потым Кафедру беларускай філалогіі Варшаўскага універсітэта. Свой працоўны шлях распачаў у гміннай Падставовай школе ў Чыжах, дзе быў настаўнікам беларускай і рускай моў. Потым працаваў дырэктарам Падставовай школы ў Пашкоўшчыне, распаложанай у чыстым полі, аж да яе ліквідацыі з-за малой колькасці вучняў. Да гэтай школы адношуся з асаблівым пачуццём. 3 снежня 1968 года падпісаў я ў ёй вучням пасля аўтарскай сустрэчы рэкордную колькасць — 250 экземпляраў — свайго першага паэтычнага зборніка „Жыццёвыя сцежкі”, дзякуючы настаўніцы польскай мовы пані Заянчкоўскай.

Нябожчык Ян Добаш быў не толькі добрым настаўнікам, але і дасканалым арганізатарам, дырэктарам школы. Шмат часу прысвячаў ён таксама грамадскай працы. Быў ён актыўным членам Галоўнага праўлення і Праўлення Бельскага аддзела БГКТ. Супольна з настаўнікам Юрым Жменькам заснавалі ў школе ў Пашкоўшчыне дасканалы дзіцячы інструментальна-харавы мастацкі калектыў, які выступаў у беларускім асяроддзі. Помніцца мне таксама арганізаваны Янам Добашам фэст БГКТ у Пашкоўшчыне, у якім апрача насельніцтва навакольных вёсак прысутнічалі госці з Гродна — беларускія пісьменнікі — выхадзец з Беласточчыны Аляксей Карпюк, Данута Бічэль-Загнетава і Юрка Голуб. Пасля ліквідацыі школы ў Пашкоўшчыне Ян Добаш не атрымаўшы працы ў беларускім асяроддзі, быў дырэктарам невялікай Падставовай школкі ў Шмурлах. Адрамантаваў ён гэтую школу і ўстанавіў добрае супрацоўніцтва з мясцовым насельніцтвам, якое, ведаючы што ён беларус, поўнасцю яго адабрала. Цесна супрацоўнічаў ён таксама з дырэктарам сельскагаспадарчай школы ў Рудцы Ежы Снарскім (цяпер старастам Бельскага павета). Дзякуючы гэтаму супрацоўніцтву Ян Добаш прыступіў да арганізацыі ў Рудцы гімназіі і стаў яе дырэктарам.

Радныя гміны Орля на сваёй самаўрадавай сесіі 28 снежня 1999 года выбралі Яна Добаша войтам Арлянскай гміны. Восенню 2002 года ў другім туры гмінных самаўрадавых выбараў Ян Добаш паўторна стаў войтам Арлянскай гміны і плённа працаваў да 2 мая г.г., калі занядужаў падчас выконвання службовых абавязкаў. Пасля месячнай барацьбы за жыццё ў беластоцкім шпіталі памёр ён у суботу, 7 чэрвеня г.г., пакінуўшы назаўсёды ў несуцешным смутку сваю маці Ліду, жонку Кацярыну, адзінага сына Адама, родных братоў Пятра і Уладзіміра з сем’ямі, шматлікіх сяброў і насельніцтва гміны Орля.

„Заўсёды будзем адчуваць недахоп гэтага чалавека. Быў ён знаходлівым гаспадаром гміны, надзвычайным начальнікам, дасканалым сябрам. Астанецца ён назаўсёды ў памяці жыхароў гміны. Такога войта Орля яшчэ не мела і хіба доўга не будзе мець”, — сказала Ірэна Адзіевіч — сакратар Арлянскай гміны.

Пахаванне нябожчыка адбылося 11 чэрвеня г.г. Паніхіду ў царкве святога Міхаіла ў Бельску-Падляшскім адслужыла восем праваслаўных святароў. Прысутнічаў таксама каталіцкі ксёндз. Развітацца з пакойнікам прыбылі прадстаўнікі консульства Рэспублікі Беларусь у Беластоку, падляшскіх ваяводскіх улад, Бельскага і Гайнаўскага старастваў, войты гмін з усходняга Падляшша, настаўнікі і вучні бельскіх школ, шматлікія жыхары Арлянскай гміны, многія сябры і знаёмыя.

Над магілай пакойніка з развітальнымі прамовамі выступілі Ян Сычэўскі ад імя Галоўнага праўлення БГКТ і войт Браньскай гміны Кшыштаф Явароўскі ад імя ўсіх прысутных на пахаванні войтаў. Магіла Яна Добаша на праваслаўных могілках па вуліцы Дубяжынскай у Бельску-Падляшскім патанула ў шматлікіх вянках і букетах кветак.

Няхай табе, дарагі дружа, родная зямелька будзе пухам! Няхай цябе Усявышні Бог мае ў сваёй апецы!

Развітанне

Дружа сардэчны мой, Янка,
Жывых пакідаеш зарана.
Смерць лютая быццам маланка
Скасіла цябе нечакана.

Ты доўга змагаўся са смерцю,
Яна абяссіліла цела,
Наканаваў лёс памерці,
Заўчасна пакінуць свет белы.

Пасля ўсіх турбот ты ўжо дома,
А мы на Зямлі яшчэ госці,
І толькі той час невядомы,
Калі нам спачыць на пагосце.

Спакойна спі ў роднай зямліцы
Пад Боскай апекаю сталай
Няхай табе вечнае сніцца
Па нашым зямным нетрывалым.