Адкрываў на свет вочы

Ганна КАНДРАЦЮК

Збігнеў Папельскі быў асабіста знаёмы з Янам Тарасевічам. Пазнаёміліся яны ў час вучобы ў музычнай школе сясцёр Франкевіч. Часта, разам з Ежы Максымюком наведваў кампазітара дома. Як прызнаецца беластоцкі музыкант, кантакт паўплываў на яго інтэлектуальнае і мастацкае развіццё. Першыя творы Збігнева Папельскага напісаны менавіта ў стылі Тарасевіча. Не быў яго вучнем, як і Ежы Максымюк. Вучыўся ігры на фартэпіяна ў Зофіі Франкевіч.

— Прафесар Тарасевіч быў вальнадумцам. Ён навучыў нас разумення талерантнасці. Гаварыў, каб не асуджаць кампазітара які піша ў іншай традыцыі, каб не ўспрымаць яго як свайго асабістага ворага. Бо калі ў яго іншы ад майго погляд — гэта не значыць, што ён горшы за мяне, — казаў.

Сваімі поглядамі, сваёй дзейнасцю, адносінамі да людзей адкрываў нас на іншыя перспектывы. Мы пачыналі бачыць іншы пункт гледжання. Узбагачаліся.

Збігнеў Папельскі працуе выкладчыкам імправізацыі ў Музычнай акадэміі ў Беластоку. Ён лаўрэат многіх узнагарод. Найбольш цэніць удзел у міжнародным конкурсе на камерны твор у Токіо, дзе заваяваў ІІІ месца. З’яўляецца членам Польскага саюза кампазітараў. У 2005 годзе будзе адзначаць сваё сямідзесяцігоддзе і пяцідзесяцігоддзе творчай працы.

* * *

Па дарозе ў Саколку ўспамінаем дзень паховін Яна Тарасевіча. Разам з іншымі вучнямі і сябрамі музыканта — Тэрэсай Казакевіч, Міраславам Кулікоўскім, Ежы Максымюком прыехаў у Саколку з Варшавы. Усе яны былі студэнтамі кансерваторыі.

— Прафесар Тарасевіч ляжаў сам у капліцы на могілках. Мы ўзялі ключ ад настаяцеля і адчынілі дзверы, а пасля адны сядзелі пры пакойніку. Адны вучні. На паховіны прыйшло яшчэ крыху людзей з Саколкі. Дзень, у які выпалі хаўтуры быў сонечны і цёплы, — прыгадвае. — Пачыналіся летнія канікулы.

Са Збігневам Папельскім я пазнаёмілася роўна сорак год пасля смерці Тарасевіча, 18 чэрвеня 2001 года. Наладзіць кантакт дапамагла спадарыня Валянціна Швед. Знаёмства па телефоне мы пачалі з гутаркі пра гадавіну.

— Cёння круглая гадавіна... — пачала я.

— Памятаю-памятаю, — пачулася з другога боку трубкі.

Пра музыканта часта гаварылі ў доме Папельскіх.

— Пан Тарасевіч вельмі любіў аладкі, — прыгадвае пані Марыля, — але мы не ведалі што гэта тыя „аладкі”. Ці не экзатычная страва якая?

— A przeciez to zwykle placki ziemniaczane!

* * *

У Саколцы наведваем праваслаўныя могілкі. Магіла кампазітара прыбраная.

— Ёй апякуецца наша моладзь, — кажа сакольскі настаяцель Уладзімір Місіюк. Праз дзень, 19 чэрвеня на могільніку будзем маліцца за памерлых і асвячаць магілы, — дадае.

— Як і ў мінулым годзе, мы памаліліся за кампазітара і яго родных, — адзначае айцец Уладзімір. Гэтая традыцыя завялася ў 2001 годзе, калі тут урачыста адсвяткавалі саракавую гадавіну.

Запальваем намагільныя лямпачкі. Пасля едзем у Шындзель, ва ўрочышча, у якім жыў, працаваў і гаспадарыў музыкант. Месца захапляе прасторнасцю краявіду і сакавітай зеленню.

На жаль, нідзе ў наваколлі няма інфармацыйнай табліцы. Па маёнтку і двары не засталося следу і трапіць сюды можа толькі знаёмы з ніўскімі публікацыямі фанат, або дзякуючы роспытам у мясцовых старажылаў. У другім выпадку ёсць праблема, у радыусе кіламетра няма хутароў.

Імя музыканта звязалася з зямлёй і прыродай. Яго прозвішчам сяляне завуць лес і гару. Ёсць нават анекдот пра гару і Тарасевіча.

Анекдот узнік пад уплывам пэўнай гісторыі. Панадворкам двара ішла дарога з Жукоў у Саколку. Праходзіла ля самога дома і праз сад музыканта. Кампазітар не любіў, як ля яго акон ад світанку грукацелі вазы-жалезнякі. Ён падумаў павярнуць дарогу. Але новы шлях не надта спадабаўся мясцовым. Па простай прычыне — дарога ішла пад высокую гару. Аднойчы адзін з суседаў хацеў дакучыць кампазітару:

— Zeby panicz byl koniem, Rogalski furmanem, a ja sabaka, to ja by podbiegl i tego konia za noge... сhaр, chap!

Тарасевіч памаўчаў і пасля адказаў у сваім стылі:

— Я не конь, Рагальскі не фурман... А вы што — сабака?!

Анекдот на змешаных польска-беларуска-рускай мовах паўтараюць і сёння шындзельскія старажылы.

* * *

Вялікай падзеяй і крокам у адкрыванні сакольскага музыканта з’яўляецца нотнае выданне выбраных твораў на фартэпіяна — „Песні кахання”. Ноты пад рэдакцыяй Ігара Алоўнікава пабачылі свет дзякуючы Беларускаму гістарычнаму таварыству. Спонсарамі гэтай беластоцкай-мінскай публікацыі сталі Управа горада Беласток і Беластоцкая еўрапейская ініцыятыва.

Шкада толькі, што ў самой Саколцы — ідзе мне пра дзеячаў культуры — усё не патрапяць адкрыцца на свайго славутага ўраджэнца. У час Дзён Саколкі найшумней адзначалі тут „Свята каня”.

— Chluba Ziemi Sokolskiej jest kon rasy sokolskiej, — стаіць у буклеце пра рэгіён. Дарэмна шукаць інфармацыі пра музыканта, які прысвяціў жыхарам Саколкі свае кампазіцыі.