Адыход аўтарытэту

Аляксандр МАКСІМЮК

Станіслаў Шушкевіч — першы кіраўнік адроджанай Беларусі, сказаў пра цяперашняга прэзідэнта А. Лукашэнку, што толькі ігнарант мог асуджаць такога як В. Быкаў чалавека. Ды дадаў, што А. Лукашэнка пасаромеўся паказацца на паховінах чалавека, якога сталі называць сумленнем народу. Беларускія ўлады пакрыўдзіліся, калі расійскія газеты назвалі Быкава „дысідэнтам” і „выгнаннікам” ды рашуча заявілі, што ў пісьменніка быў свабодны выбар месца для працы і жыцця, што родная Беларусь заўжды яго прызнавала.

Усё ж апошнія пяць гадоў жыцця В. Быкаў правёў па-за межамі роднай Беларусі — у Фінляндыі, Нямеччыне і Чэхіі, — шукаючы, як сам сцвярджаў, месца, у якім можна свабодна дыхаць і працаваць. У мінулым годзе прэзідэнцкі дарадчык Эдуард Скобелеў загадаў дзяржаўным часопісам не друкаваць Быкава ды іншых пісьменнікаў, якія не падтрымліваюць палітычную лінію А. Лукашэнкі. Вось такая свабода і такое прызнанне роднай Беларусі.

Нашу Беласточчыну В. Быкаў наведаў 26 чэрвеня 1992 года з беларускай дзяржаўнай дэлегацыяй. Быў гэта першы раз, калі з намі — беларускай нацыянальнай меншасцю ў Польшчы — сустрэўся кіраўнік беларускай дзяржавы. Праходзіла сустрэча ў Ваяводскай управе. Побач старшыні Вярхоўнага Савета Беларусі С. Шушкевіча і міністра замежных спраў Пятра Краўчанкі слова ўзяў тады і Васіль Быкаў ды сказаў нам, што лёс кожнай меншасці няпросты ды ўся мудрасць у тым, каб шукаць такога варыянту, які захоўвае інтарэсы дзяржавы і інтарэсы меншасці.

Пад канец 1999 года супольна з Беларускім саюзам, Цэнтрам грамадзянскай адукацыі Польшча-Беларусь і Кафедрай беларускай культуры ў Беластоку выдаў я кнігу прозы пісьменніка „Сцяна”. З таго часу не пакідала мяне думка, што В. Быкаў здолее прыехаць да нас яшчэ раз — так звычайна, як прыязджае пісьменнік у краіну, у якой выдалі ягоны пераклад. Гэтак не сталася...

Васіль Быкаў сёння належыць усяму беларускаму народу, а народ, каго захоча, таго і здолее ў ім убачыць: пісьменніка, грамадскага дзеяча, палітыка, маральны аўтарытэт...