Ніва № 25 (2458), 22 чэрвеня 2003 г.

„Белавежы” — 45

Міра ЛУКША

Роўна 45 гадоў таму, у сонечную чэрвеньскую нядзелю, таксама 8 чысла, сабраліся былі маладыя пачынальнікі літаратурнага руху на пасляваеннай Беласточчыне. Згуртавалі іх „Ніва” і Георгій Валкавыцкі. Былі тады, на заснавальным сходзе літаратурнага аб’яднання (тады яшчэ без „белавежскай” назвы), маладзенькія Янка Чыквін, вучань бельскага белліцэя, сціплы Сакрат Яновіч, які нават сеў быў збоку, Віктар Швед, Алесь Баршчэўскі, Валодзя Гайдук... Пабачыць іх можна на першых здымках у фота-альбоме „Беларускае літаратурнае аб’яднанне «Белавежа». 1958 — 2003 гг. у фатаграфіі”, заадно прысвячэнню „бацьку «Белавежы»” Георгію Валкавыцкаму на плённае васьмідзесяцігоддзе. З хваляваннем глядзелі архіўныя ўжо здымкі на юбілейнай сустрэчы 8 чэрвеня 2003 г. у Беластоку члены літаб’яднання, сярод якіх ужо няма некалькіх сяброў, і госці — дакладчыкі з Польшчы і Беларусі, якія грунтоўна разглядалі творчасць некалькіх „белавежцаў” ды „белавежскага” гадавіка „Тэрмапілы”, які стаў часопісам творчых беларусаў з усіх бакоў свету. Першы раз да творчасці „белавежцаў” прыклаліся мовазнаўцы. Усе даклады — Галіны Тварановіч (Беласток) — „Стылёва-эстэтычныя асаблівасці беларускай літаратуры ў Польшчы”, Вольгі Шынкарэнкі (Гомель) — „Георгій Валкавыцкі пра сябе і свет”, Пятра Васючэнкі (Мінск) — „Абрысы мастацкага свету Сакрата Яновіча”, Людмілы Сіньковай — „Чалавек і гісторыя ў мемуарах Янкі Жамойціна”, Галіны Тычкі (Мінск) — „Проза Міхася Андрасюка: пошукі новых шляхоў мастацкага асэнсавання жыцця”, Алеся Макарэвіча (Магілёў) — „Жанрава-стылёвыя асаблівасці прозы Міры Лукшы”, Ванды Супы (Беласток) — „Sformulowania uogolniajace w prozie Sokrata Janowicza”, Базыля Сегеня (Беласток) — „Дыялектнае слова ў творчасці «белавежцаў» (С. Яновіч, В. Петручук, З. Сачко)”, Зоі Мельнікавай (Брэст)— „Часопіс «Тэрмапілы» і сучасны беларускі літаратурны працэс”, Алы Брадзіхінай (Гомель) — „Пошукі ісціны. Сімультанізм пачуццяў у творчасці Яна Чыквіна”, Анатоля Раманчука (Гродна) — „Лірыка Міхася Шаховіча” — будуць надрукаваны ў новым нумары „Тэрмапілаў”, які пакажацца ў жніўні-верасні.

Сярод гасцей на ўрачыста-працоўнай сустрэчы былі прысутныя старшыня Беларускага саюза ў РП, таксама „белавежац” Яўген Вапа, і Ян Сычэўскі, старшыня БГКТ, член ваяводскай самаўрадавай управы, пісьменнік з Беларусі Анатоль Кудравец ды чытачы.

— Творчая гісторыя „Белавежы”, тая, утрываленая даўжынёю ў сорак пяць гадоў, напоўнена літаратурнымі фактамі, насычана падзеямі, перасыпана сустрэчамі, ліставаннем, семінарамі, аўтарскімі вечарынамі, — успамінае ва ўступе ў фотаальбом старшыня Ян Чыквін. — І, што самае істотнае, выяўляе ўзрастанне і сталенне яркіх творчых індывідуальнасцей... „Белавежа” зведала таксама і радасць творчых поспехаў, пераможны выхад у шырэйшы свет, урэшце, прызнанне крытыкі і чытацкую ўдзячнасць. Так, шматжанравую творчасць „белавежцаў” здаўна даследуюць, іх кнігі перакладаюць на іншыя мовы, яны запатрабаваны чытачом. Многія творы беларускіх пісьменнікаў Польшчы ўвайшлі ў школьныя падручнікі і вывучаюцца ў агульным кантэксце беларускай літаратуры...