Наступ на незалежныя СМІ

Першае папярэджанне было вынесенае за артыкул „Барский имидж” (18.04.2003 г.), у якім было апублікавана бліц-апытанне на тэму „ці мае права Аляксандр Лукашэнка адвольна распараджацца самалётам кіраўніка краіны?” Гэтае пытанне выклікала інтэрв’ю міс Расіі Святланы Каралёвай у расійскай газеце „Мегаполис-экспресс”, у якім яна распавяла пра сваё знаёмства з Аляксандрам Лукашэнкам. Прыгажуня Расіі наведала Беларусь і прызналася, што Аляксандр Лукашэнка не адпусціў яе дадому на цягніку, толькі адправіў на прэзідэнцкім самалёце. У артыкуле прадстаўлены былі асабістыя меркаванні рэспандэнтаў. Міністэрства інфармацыі палічыла, што публікацыя ўводзіць чытачоў у зман і ганьбуе гонар і годнасць прэзідэнта. Другое папярэджанне „БДГ” атрымала за рэпартаж „Где леоновские миллионы?” (29.04.2003 г.) з адкрытага судовага пасяджэння па справе дырэктара Мінскага трактарнага завода Міхаіла Лявонава. І хаця аўтар рэпартажу мае афіцыйную акрэдытацыю пры Вярхоўным судзе, Міністэрства інфармацыі абвінаваціла яго ў апублікаванні матэрыялаў крымінальнай справы без згоды суда. Трэцяй апальнай публікацыяй аказаўся матэрыял „Магический кристалл” у дадатку БДГ аб фінале спіртавога скандалу, які закончыўся пазбаўленнем волі кіраўніка прадпрыемства „Белхарчпрам” Віктара Казекі і яго сына Андрэя. Міністэрства лічыць, што ў публікацыі распаўсюджваюцца неверагодныя весткі, але не называе ніводнай з іх.

Міністр інфармацыі паведаміў, што ад пачатку года яго ведамства вынесла газетам 28 папярэджанняў (між іншым атрымалі іх „Народная воля” і „Вячэрні Столін”), а месяц таму прыпыніла на тры месяцы выхад „паскуднай” газеты „Навінкі”. Больш складаная справа ў міністра з тэлеканаламі і радыёстанцыямі, асабліва з прамым эфірам, таму пры навелізацыі закона аб СМІ разглядаецца пытанне як вырашыць гэтыя складанасці.

Змаганне беларускіх улад са свабодай слова мае шматгадовую традыцыю. Пачалося яно ў 1994 г. з выхаду шэрагу газет з белымі плямамі, калі недазволена было надрукаваць даклад дэпутата Сяргея Антончыка аб карупцыі. Два гады пазней закрыта была незалежная радыёстанцыя „Радыё 101,2”. У сакавіку 1997 г. карэспандэнт расійскага тэлеканала НТВ Аляксандр Ступнікаў быў пазбаўлены акрэдытацыі і высланы з Беларусі. У ліпені гэтага ж года акрэдытацыю страціў карэспандэнт ОРТ Павел Шарамет, а супраць яго ўзбуджана была справа за незаконнае перасячэнне мяжы. У 1997 г. закрыта была газета „Свабода”, у 1999 г. — „Навіны”, а ў 2001 г. — „Пагоня”. Рэдактар і журналіст астатняй газеты былі асуджаны і пазбаўлены волі. Год таму закрыта была газета „Рабочы”, а яе рэдактар „за паклёп на прэзідэнта” атрымаў турэмны тэрмін.

Становішча незалежных СМІ ў Беларусі выклікала таксама занепакоенасць расійскіх „Известий”, якіх мінскі ўласны карэспандэнт таксама падвяргаецца ганенням за пазіцыю газеты. Афіцыйны Мінск здаецца не заўважаць, што такія адносіны да СМІ ў прыстойным грамадстве немагчымыя. На гэта звярнуў увагу старшыня камітэта АБСЕ па свабодзе прэсы Фрэймут Дуве ў звароце да міністра замежных спраў Сяргея Мартынава. Паводле яго, афіцыйныя асобы, у тым ліку прэзідэнт, не павінны карыстацца ніякай дадатковай абаронай ад крытыкі ў іх адрас. Наадварот, ім трэба быць больш цярплівымі да крытычных заўваг СМІ, чым звычайным грамадзянам. У пісьме прыпамінаецца, што Беларусь падпісала ўсе пагадненні АБСЕ па свабодзе прэсы.

(вл)