Першамайскія метамарфозы

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Цягам доўгіх 70-ці гадоў валадарання Камуністычнай партыі свята Першага мая — Міжнародны дзень салідарнасці працоўных разам з 7 лістапада — Днём Кастрычніцкай рэвалюцыі было галоўным на абшары ўсяго СССР. Нічога дзіўнага, бо ідэалагічнае насычэнне жыцця грамадзян патрабавала не толькі высокапрадукцыйнай працы на карысць першай у свеце дзяржавы дыктатуры пралетарыяту, але і адпачынак мусіў мець у сабе ідэйны стрыжань. У даным выпадку савецкія грамадзяне, адпачываючы, адначасова, нібыта, патрабавалі ад урадаў іншых краін, дзе кіравалі капіталісты і буржуазія, не прыгнятаць рабочы клас і паважаць яго правы. Салідарнасць з прыгнечанымі класавымі братамі выражалася ў шматтысячных дэманстрацыях, што праходзілі па ўсіх гарадах. І прыход на дэманстрацыю лічыўся такім жа абавязкам як і выхад на працу — адсутныя маглі мець потым сур’ёзныя непрыемнасці. Нягледзячы на тое, што такое праяўленне салідарнасці з працоўнымі іншых краін было мала каму зразумелай абавязалаўкай, народ выходзіў на дэманстрацыі з добрым настроем. Бо сустрэча з калегамі ў нефармальнай абстаноўцы, шэсце па галоўнай вуліцы горада пад музыку і супольнае крычанне раскацістага „ўра”, калі нават не чутна ўласнага голасу, стварала вясёлую атмасферу, выклікала смех і прыемныя жарты. „Салідарызавацца” з прыгнечаным рабочым класам у краінах капіталізму мусілі выходзіць нават школьнікі, сярод якіх далёка не кожны мог растлумачыць сэнс першамайскага свята.

У той жа час самі „прыгнечаныя”, аб’яднаныя ў прафесійныя саюзы, якія не былі прываднымі рамянямі правячай партыі, у змаганні за свае правы дабіліся значна большых поспехаў. І сярэднестатыстычны працоўны Захаду займеў такі жыццёвы дабрабыт, пра які яго савецкі калега нават не мог марыць і, адпаведна, чагосьці падобнага патрабаваць ад уласнага ўрада. Такая непатрабавальнасць і сёння вызначае адносіны працоўнага люду да кіраўніцтва краіны ў Беларусі.

У адрозненні ад прафсаюзаў іншых дзяржаў, Федэрацыя прафсаюзаў Беларусі — найбуйнейшае грамадскае аб’яднанне ў краіне, лічыць, што беларускія ўлады робяць усё, каб працоўным жылося лепей. Таму і заклікаюць на стаўшых кароткачасовымі і малалюднымі, але па-ранейшаму прымусовых першамайскіх мітынгах да шчыльнага супрацоўніцтва і лагоднага сацыяльнага партнёрства з урадам, ніякім чынам не крытыкуючы апошні за правалы ў эканоміцы і парушэнні працоўнага заканадаўства. Бо чаго вартая найвышэйшая ў СНД беларуская інфляцыя, рост беспрацоўя, хранічнае невыкананне пагадненняў аб аплаце працы, ціск на іншыя прафсаюзныя аб’яднанні. Такое „партнёрства”, што мусіць звацца па-просту згодніцтвам, не засталося незаўважаным з боку міжнародных прафсаюзных структур, якія, бачачы поўнае супадзенне інтарэсаў беларускага ўрада і кіраўніцтва ФПБ, разрываюць кантакты і супрацоўніцтва з апошнімі, бо не прызнаюць незалежнасць іх ад улад.

У той жа час сапраўды незалежныя беларускія прафсаюзы большай часткай занятыя барацьбой за ўласнае выжыванне, адной з прычын чаго з’яўляецца іхняя малалікасць. Хаця менавіта яны і ёсць тымі, хто больш-менш паслядоўна адстойвае правы працоўных, часам заклікаючы іх на не заўсёды дазволеныя ўладамі масавыя мерапрыемствы, у тым ліку і прымеркаваныя Першаму маю.

Але большая частка беларускага насельніцтва ў Дзень працы аддае перавагу корпанню на прысядзібных участках, выкарыстоўваючы свята для пасадкі бульбы і гародніны. Пра свае працоўныя правы, адстойванне і выкананне якіх дазволіць усе патрэбныя прадукты харчавання набываць выключна ў магазінах, а ў дзень адпачынку адпачываць, успамінае далёка не кожны. А пра колішнюю салідарнасць з прыгнечанымі працоўнымі краін капіталізму ўжо амаль усе забыліся. Цікава, як доўга пратрывае такая метамарфоза?