Лукошык, „Верхняя Супрасль” ды малако

Міра ЛУКША

Уладзімір Лукошык, родам з Дзернякова, былы вучань бельскага педагагічнага ліцэя, выпускнік варшаўскай заатэхнікі, робіць тое, ад чаго пачынаў:

— Пасвіў малым я кароў ды авечак, настаўнічаў, быў кіраўніком СКРу, і ў свае трыццаць гадоў зноў стаў пасвіць.

Цесць планаваў заняцца таксама каровамі, у сваіх Пухлах. Уладзімір, тады ў кааператыве, намовіў яго з Нарваўскай перанесціся ў Гарадоцкую гміну, дзе ўсё на месцы. У 1978 г. пачалі будаваць абору. Калі канчалі, цесць сказаў: рабі што хочаш. У 1980 г. Уладзімір кінуў панствовую работу і заняўся гаспадаркай. Не прыйшоў на цесцеву — пачаў ад 5 гектараў, пераняў ад бацькоў, дакупіў ад людзей і з фондаў. Тыя фондаўскія палеткі ды лугі былі страшэнна запушчаныя, зарослыя карчамі. Давялося ўсё добраўпарадкаваць, меліяраваць па-сучаснаму, з навадненнем. Ад 1981 года абора была гатова (функцыянавала ад 1979 г.), у гаспадарцы быў і „апас” (бычкі), свінні, і коні, і куры. А ў 1994. рушыла сапраўдная прадукцыя малака. Давялося прытым тую старую, салідную абору разваліць, раздзяўбці (а будавалася яна „навечна!”) і пачаць гаспадарыць іначай. Паставіць на гадоўлю малочных кароў чорна-белае пароды. Ад 13 сваіх кароў Уладзімір дайшоў да 46, з кожным годам павялічваючы адборны статак.

— Ёсць у нас рэкардсменкі. Па паказчыках відаць, якая чаго вартая, — гаспадар дастае тоўстую папку, у якой кожная карова мае свой пашпарт — з партрэтам злева, справа ўсяе фігуры, разам з усімі цаткамі ды латкамі, і з мызы ад фронту, з радаслоўнай — ад якіх маці ды бацькі, адкуль яны родам, можам пазнаёміцца з імёнамі нават каровіных бабы ды прабабы, таксама шляхетных. І запісана ўся „выдойнасць” — колькі літраў дае, скажам, тая Параска, унучка Пармы, якая дала надой у апошні год 8 180 літраў.

— Цяпер найдойваем паміж 250 — 300 тыс. літраў у год, — з задавальненнем кажа гаспадар і выцягвае часопіс, дзе ў спіску найлепшых пастаўшчыкоў малака ў Саколку зафіксаваны ён і ягоныя калегі з гміны і суседніх.

— Нічога ж не аплачваецца тым, хто жыве з гаспадаркі, — паўтараю паўсюдны лозунг тутэйшых.

— Сабралася „Верхняя Супрасль”, гэта значыць, дзесяцёх адважных гадоўцаў малочных кароў. У 1994 г., калі ўпала беластоцкая фірма „Mitex”, нам плацілі вельмі мала за малако, — кажа У. Лукошык. — Ну і сабраліся мы ў купу, і рашылі перарабіць гаспадаркі. Прыстроілі ўмяшчальні-халадзільні, з якіх адбіраюць малако проста з гаспадарак. Уклалі мы вельмі, вельмі шмат працы, каб вышэйшая была якасць малака. І ў ледзь не два разы падаражала наша малако. Наш кааператыў прадуцэнтаў малака „Верхняя Супрасль” гэта была спачатку жменька людзей — з Гарадка, Глейска, Пянькоў, Кабылянкі, Лясанкі, Новай Волі, Юшкавага Груда. У наступным годзе дайшлі да нас гаспадары з Белявіч, Таніцы, Падазеран. Наладзілі мы сувязь з галандскім фондам з Туросні, і тады нас стала 50-60 гаспадароў. І, вось, бачыце, які пачатак быў — пару гаспадароў рашылі выдаць грошы, якіх не мелі, — бо хто мае запас у гаспадарцы? — пабралі пазыкі, нават вялікія (а тады не было ведамственнага крэдытавання), далі шмат працы, і вынік маем такі, што ў нашых гмінах больш за 70 гаспадароў, якія ў нашай суполцы займаюцца гадоўляй малочных кароў. Дарога ясная, вядома, што рабіць, але і ўмець трэба; не заўсёды выйдзе ўсё выдатна. Мой калега, у якога кароў у тры разы больш, дае мала больш малака ад маіх 46 кароў.

У спіску найлепшых пастаўшчыкоў малака ў кааператыў SOMLEK у Саколцы з дзесяцёх шасцёх — з „Верхняй Супраслі”. Веслаў Дзіткоўскі з Валіл — 333 408 літраў, Рыгор Карпюк са Страшава — 318 741 л., Уладзімір Лукошык з Гарадка — 278 917 л., Вечаслаў Кардаш з Глейска — 237 997 л., Тэрэза Свяржэўская з Новай Волі — 218 325 л., Крыстафор Пяскоўскі з Пянькоў — 212 325 літраў... Каля 40 прац. малака ў кааператыве SOMLEK — ад „збёрнікаўцаў”, малако высокай якасці, задавольвае еўрасаюзныя нормы. Прадуцэнты з „Верхняй Супраслі” пастаўляюць малако таксама і ў сямятыцкі POLSER.

— Мы і Еўрасаюз? — не здзіўляецца У. Лукошык. — Я вырабляю добрае малако і буду гэта рабіць далей. Бядуюць нашы гаспадары, што яны нас сваімі таварамі зальюць. Але, па эканамічнаму разліку, нашы людзі будуць купляць нашы сыры ды йагурты. Мы асуджаны на сваю прадукцыю. І мае фінансы (а такіх гаспадароў у Польшчы, на жаль, будзе толькі з 3%) ад гэтага не паправяцца ды і не пагоршацца. Ну, можа дзякуючы таму, што ўрад прыняў спрошчаную сістэму даплат да сельскай гаспадаркі (калі б у 100%, дык я меў бы даплату толькі да 6,5 га, на якіх вырошчваю кукурузу, а няма датацый на малочную прадукцыю, вырошчванне напр. бульбы і цукровых буракоў), дапамогу і прыбытак буду мець не толькі я, але і ўсё Падляшша, якое з усяе Польшчы найбольш трымаецца на малацэ, на зялёных угоддзях.

Ад Пянькоў, Меляшкоў, аж да Падазеран, пад Калітнік, Азяблы, Кабылянку, Новую Волю, цягнуцца зялёныя пашы і лугі. Куды ні глянь, расселіся гаспадары з „Верхняй Супраслі”, гадуюць ды дояць кароў, пастяўляючы смачнае ды чыстае малако, зарабляюць грошы. Гаспадары на сваёй зямлі, якім ні Еўропа, ні нічога іншае — не страшнае.