Напаўзабытае свята

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Але аб усім па парадку.

На 12 сакавіка была запланавана ўсерэспубліканская акцыя „За лепшае жыццё”. Падрыхтоўка да яе ішла даволі працяглы час. Да ўдзелу ў мерапрыемстве заклікалі апазіцыйныя палітыкі, лідэры партый, сябры разнастайных грамадскіх арганізацый. Сэнс акцыі даволі празаічны — прыцягнуць увагу як улад, так і ўсёй грамадскасці да пагаршэння ўмоў жыцця беларускага народа. Арганізатары падкрэслівалі, што найбольшая колькасць людзей хутчэй збярэцца пад сацыяльнымі лозунгамі, чым пад лозунгамі чыста палітычнымі. Якім ёсць, прынамсі, Дзень Волі 25 сакавіка. Але, як аказалася па выніках мерапрыемства, не ўсё на самой справе так. Асабліва, калі зважаць на той слой беларускага грамадства, што шчыра падтрымаў арганізатараў.

Марш „За лепшае жыццё” ў Мінску прайшоў мірна і спакойна — не было ні нейкіх пагромаў, перавернутых машын, бітых твараў і шкла. Але, тым не менш, арганізатары акцыі назаўтра апынуліся на лаўцы падсудных і атрымалі па 15 сутак арышту. Сярод чацвёркі асуджаных — былы дэпутат Вярхоўнага Савета ХІІІ склікання Людміла Гразнова, якая за ўсё сваё жыццё знаходзілася ў судзе як вінаватая ўпершыню. Такі чыннік, на жаль, не збянтэжыў суддзю. Чаму так адбылося?

Асуджаныя арганізатары акцыі гавораць, што такія прысуды — сведчанне боязі ўлад перад хваляй пратэстаў, на якія хутка ўздымецца народ.

Хтосьці з вялікіх казаў, што найгоршы від падману — гэта самападман. Калі сярод жыхароў паўтарамільённага Мінска выказаць сваё незадавальненне ўнутранай палітыкай дзяржавы прыходзіць толькі (па розных ацэнках) 3-5 тысяч чалавек, то шлях да лепшага жыцця будзе вельмі доўгім. І вышэйзгаданы жорсткі судовы вырак ёсць толькі сведчаннем падаўлення іншадумства асобных персон.

Схіляючы галаву перад асуджанымі за свае думкі і погляды дэмакратамі, не перастаеш сумнявацца ў вартасці заклікаў да лепшага жыцця тых, каму даспадобы існуючы стан рэчаў. І калі паглядзець на падтрымку акцыі па краіне, то яскрава бачна дзейсная падтрымка яе толькі з боку прадпрымальнікаў. Гэты слой грамадства ўсё больш церпіць ад мацнеючай камандна-адміністрацыйнай сістэмы кіравання, дзе няма месца прыватнай ініцыятыве. Што ж тычыцца тых жа рабочых, настаўнікаў, сялян, то ім, здаецца, жывецца не так ужо і цяжка, калі зважаць на іх абыякавасць да заклікаў апазіцыянераў. А калі ўлічыць вынікі нядаўніх выбараў у мясцовыя органы ўлады, то нешта змяняць у сваім жыцці большай часткі насельніцтва Беларусі ўвогуле не хочацца.

16 сакавіка ў Мінску прайшоў Усебеларускі сход інтэлігенцыі. Вялікая колькасць інтэлектуалаў з’ехалася з усёй краіны, каб, па сутнасці, паспрабаваць адказаць на пытанне „Што рабіць?” Прычым адказ на пытанне „Хто вінаваты?” застаўся недзе ў паветры, не ўвасобіўшыся ў прынятых сходам дакументах.

Сабраўшыеся інтэлігенты выказалі ўсё тое, пра што неаднаразова гаварылася на мітынгах і пікетах, у апазіцыйных газетах і ўлётках. Удзельнікі сходу, сярод іншага, заклікалі А. Лукашэнку пачаць дыялог з прадстаўнікамі ўсіх палітычных сіл грамадства, але пры гэтым выступілі супраць падаўжэння паўнамоцтваў цяперашняга кіраўніка Беларусі пасля 2006 года. Здаецца, будзе вельмі дзіўна, калі не выключаючы свайго далейшага знаходжання ў прэзідэнцкім фатэлі Лукашэнка прыслухаецца да падобных заклікаў.

Самае цікавае, што пры ўсіх маршах і сходах недзе далёка-далёка засталося галоўнае свята, што падкрэслівае адметнасць і самабытнасць Беларусі як дзяржавы і тое, што само па сабе мусіць надаваць вагу яе асноўнаму закону — Канстытуцыі.

Стаўленне да Дня Канстытуцыі, які адзначаецца 15 сакавіка, паказвае наколькі паважаюцца ў Беларусі палажэнні гэтага галоўнага для краіны дакумента. Калі ўзяць тыя ж прэзідэнцкія паўнамоцтвы, якія не могуць быць больш за 5 гадоў і толькі двойчы для аднаго чалавека, то, нават, малейшая спроба нешта змяніць у гэтым дачыненні мусіць выклікаць у грамадстве абурэнне. Але пакуль з боку апазіцыі у асноўным гучаць галасы супраць падаўжэння колькасці прэзідэнцкіх кадэнцый А. Лукашэнкі. Факт жа магчымасці змянення Канстытуцыі (у другі, дарэчы, раз) са згоды гаранта яе захавання ўспрымаецца даволі спакойна і не выводзіць на маршы і сходы пратэстуючыя масы.

Няхай падзе Рым, але пераможа закон — гаварылі старажытныя рымляне. Магчыма, дзякуючы гэтаму Рым называюць Вечным горадам. Беларусь — не Рым, таму можа і не трэба тут надаваць асаблівай увагі напаўзабытаму святу напаўзабытага Закона?